Tại Việt Nam, tiền số và các hình thức đầu tư, huy động vốn bằng tiền số (Initial Coin Offering – ICO) đã xuất hiện từ lâu nhưng đến nay chưa được pháp luật điều chỉnh cụ thể.

Theo luật sư Nguyễn Anh Thơm, văn phòng luật sư Nguyễn Anh, Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư có quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà luật này không cấm.

Đồng thời, hoạt động đầu tư kinh doanh liên quan đến tiền số đều không thuộc ngành, nghề đầu tư cấm kinh doanh và cũng như không thuộc danh mục các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Theo ông Phan Vũ Tuấn, giám đốc công ty luật Phan Law, pháp luật không cấm các cá nhân nói chung và nghệ sĩ nói riêng quảng cáo trên cơ sở nhận thù lao.

Nếu cá nhân dùng Facebook của mình để giới thiệu sản phẩm đến công chúng, lúc này với tư cách là chủ của trang thông tin điện tử, cá nhân đó được xác định là người phát hành quảng cáo theo Luật Quảng cáo.

Cá nhân được phép quảng cáo trên Facebook và phải tuân thủ các quy định của Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi, bổ sung) khi nhận quảng cáo theo hợp đồng dịch vụ.

"Nếu cá nhân tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo, giới thiệu về hoạt động kinh doanh đa cấp cho sàn đa cấp trá hình không được cấp phép hoạt động có thể bị phạt đến 30 triệu đồng theo Điểm b, Khoản 4, Điều 73, Nghị định 98/2020/NĐ-CP", luật sư Vũ Tuấn cho biết.

Bất cứ cá nhân hay nghệ sĩ nào nếu đóng vai trò là người phát hành quảng cáo có nghĩa vụ kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện quảng cáo của tổ chức, cá nhân, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cần quảng cáo.

Người phát hành quảng cáo còn có nghĩa vụ cung cấp tài liệu liên quan đến sản phẩm quảng cáo khi người tiếp nhận hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu, chịu trách nhiệm trực tiếp về sản phẩm quảng cáo thực hiện trên phương tiện quảng cáo thuộc trách nhiệm quản lý của mình. Trong trường hợp này là bài viết trên Facebook.

Ngoài ra, thu nhập từ tiền dịch vụ quảng cáo là thu nhập chịu thuế và phải kê khai theo quy định tại Thông tư 111/2013/TT-BTC.

Về phía khán giả, những người trực tiếp tiếp nhận quảng cáo sẽ được yêu cầu nghệ sĩ bồi thường thiệt hại khi sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ họ đăng tải lên Facebook không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung. Bên cạnh đó, người dùng cũng được quyền tố cáo và khởi kiện những nghệ sĩ quảng cáo sản phẩm kém chất lượng.

Luật Doanh nghiệp 2020 cho phép người dân chọn hình thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn cho doanh nghiệp và cũng không cấm doanh nghiệp lựa chọn hình thức huy động vốn qua hình thức phát hành tiền số.

Luật Chứng khoán 2019 cũng không xác định tiền số là một loại chứng khoán nên việc phát hành tiền số để huy động vốn không thuộc điều chỉnh của pháp luật chứng khoán.

"Các hình thức đầu tư và huy động vốn bằng cách phát hành tiền số dù không được pháp luật điều chỉnh cụ thể nhưng cũng không thuộc các trường hợp bị pháp luật cấm", luật sư Anh Thơm nói.

Tuy nhiên, luật sư Anh Thơm lưu ý rằng tiền số không phải là đồng tiền pháp định ở Việt Nam, việc sử dụng tiền số này làm phương tiện thanh toán là vi phạm pháp luật. Cụ thể, Nghị định 88/2019/NĐ-CP quy định mức xử phạt đến 100 triệu đồng đối với cá nhân có hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp.

Những người mời gọi, giới thiệu người khác tham gia vào hệ thống đa cấp chưa được cấp phép, chế tài sẽ là phạt tiền đến 30 triệu đồng - Nghị định 40/2018/NĐ-CP

Nghiêm trọng hơn, nếu hành vi đã nêu gây thiệt hại cho người khác về tài sản thì cá nhân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với hình phạt tù cao nhất đến 20 năm theo Bộ luật hình sự 2015.

Theo luật sư Vũ Tuấn, kinh doanh đa cấp trá hình là hình thức thường thấy trong các sàn tiền số hiện nay. Theo đó, bằng cách này hay cách khác, tiền hoặc “coin” của người tham gia sau sẽ được lấy để trả cho những người đã tham gia trước ở những tầng, cấp cao hơn.

"Nghị định 40/2018/NĐ-CP cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh đa cấp khi chưa được cấp giấy phép hoạt động bán hàng đa cấp. Đáng lưu ý, nghị định này cũng chỉ ra đối tượng của hoạt động kinh doanh đa cấp chỉ là hàng hóa và cấm mọi hoạt động kinh doanh đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa", luật sư Vũ Tuấn phân tích.

Như vậy, tiền số không phải là hàng hoá. Do đó kinh doanh đa cấp tiền số bị cấm và không được cấp phép.

Theo đại diện công ty Phan Law, pháp luật Việt Nam đưa ra các chế tài cả về hành chính và hình sự, theo đó, cá nhân tổ chức hoạt động kinh doanh đa cấp mà không có giấy phép có thể bị phạt tiền đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 5 năm theo Bộ luật hình sự 2015.

Đối với những người mời gọi, giới thiệu người khác tham gia vào hệ thống đa cấp chưa được cấp phép, chế tài sẽ là phạt tiền đến 30 triệu đồng. Người tham gia vào hoạt động của tổ chức, cá nhân kinh doanh đa cấp cũng sẽ chịu mức chế tài tương tự.