Ngư dân xuất ngoại đánh cá trời Tây không chỉ được học hỏi kinh nghiệm, mở mang tầm mắt, mang nguồn thu nhập lớn cho gia đình ở quê nhà mà còn nuôi ước mơ đem những điều học được về, giúp thay đổi những làng chài ven biển.

Chủ tịch UBND xã Vinh An, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế khoe: “Nói thật với chú, ai cũng nói làng An Bằng quê anh giàu nhất Việt Nam vì có nghìn người xuất ngoại, có cả “thành phố lăng triệu đô”, rồi bà con đi chợ bằng tiền đô. Mình không thích ai khen kiểu đó. Nhưng có điều nói thật lòng với chú mi, đó là tính siêng năng, chịu khó trong nghề biển thì không ai bằng ngư dân thôn An Bằng, Hà Úc này cả ”.

Hiện ở Hawaii có hàng chục tàu lớn do người gốc Việt làm chủ.

Kiếm được đồng tiền… chảy máu mũi

Nghĩ anh Thành chủ tịch xã nói dóc, tôi cuốc bộ vào thăm “ngôi làng triệu đô”. Đằng sau dáng vẻ hào nhoáng của những ngôi mộ được làm với đủ kiểu kiến trúc từ Đông sang Tây là một làng chài bé nhỏ, nơi đó vẫn còn những con người dìu dắt nhau qua những tháng ngày bám biển gian khó.

Tới làng chài ven biển An Bằng đúng lúc cả nhà anh Nguyễn Thiếc vừa lên Huế đón người thân từ Mỹ về, trong nhà mọi người đang háo hức chuẩn bị làm lễ tế cá ông (cá voi) để tạ ơn đã đưa con em làng chài sang Mỹ đánh bắt cá trở về thuận buồm xuôi gió. Đang lúc biển bị nhiễm độc, làm ăn khốn khó, nhưng không chịu cảnh treo lưới chờ đói, cũng là để giữ nghề truyền thống, bà con quê Vinh An, Hà Úc thông qua những người đồng hương ở Mỹ kết nối xuất ngoại làm công nhân đánh bắt cá cho các chủ tàu người Việt gốc ở An Bằng (đã nhập quốc tịch Hoa Kỳ).

Vừa trở về sau chuyến qua Hawaii đánh cá hơn hai tháng, anh Nguyễn Thiếc đã có đủ khoản tiền nhỏ để sửa lại căn nhà cho khang trang. Hỏi chuyện đánh bắt cá xứ người, anh Thiếc cười hiền: “Mấy tháng nay ngư dân ở quê đánh bắt khó khăn quá, nên tui quyết định sang Mỹ hành nghề. Cứ chịu khó làm rồi tích góp trong khoảng ba tháng là có tiền”.

Cũng như nhiều bà con làng An Bằng, Hà Úc xã Vinh An, anh Thiếc sang lao động cho chủ tàu là bà Nguyễn Thị Bông (người An Bằng) thông qua một công ty xuất khẩu lao động ngoài Hà Nội. Anh Thiếc tâm sự: “Đi biển vốn là nghề truyền thống của gia đình. Nghe mấy anh em làm bên đó gọi điện về, bảo làm tuy có cực chút nhưng lương rất cao, chủ tàu là người cùng quê, anh em bà con đùm bọc nhau đánh bắt cá nơi xứ người nên không phải lo chi. Thế là tui quyết định theo tàu ra nước ngoài đánh cá”.

Hành trình xuất ngoại đầu tiên của anh Thiếc là từ Hà Nội đi máy bay qua Hồng Kông, từ đó đến Fidi, Makiti, rồi đáp tàu cá đi thêm bảy ngày bảy đêm lênh đênh trên biển mới tới Hawaii. “Thú thật, đi biển từ nhỏ nhưng chưa bao giờ tui đi xa và lâu như thế. Chuyến đi đầu tiên tui vừa hồi hộp, vừa lo. Nhưng qua đây rồi công việc lại quen. Ngư dân mình còn làm giỏi, siêng năng hơn các lao động nước khác”, anh Thiếc khoe.

Đến Hawaii, anh Thiếc cùng những bạn thuyền mỗi tháng đi 20 ngày, nhiệm vụ chính là câu cá ngừ đại dương với thù lao từ 800 - 1.000 USD/tháng. Trên tàu bà Nguyễn Thị Bông thường xuyên có từ sáu-bảy lao động, trong đó có hai lao động người Việt. Thu nhập đều đặn, có khi làm siêng năng, chủ tàu thưởng thêm từ 100-200 USD/chuyến đi biển, nhưng nghề đánh cá ở hải ngoại cũng vô cùng gian nan, vất vả.

Kiếm được đồng tiền trong gió tuyết, máu của họ đã phải đổ trộn với mồ hôi. Anh Thiếc huơ tay: “Đi trên tàu lớn, trang bị hiện đại, gió cấp 7 cấp 8 vẫn chạy như thường nên rất an toàn. Nhưng đánh cá ở vùng biển băng giá như đợt vừa rồi tui đi thì gian nan thật. Lạnh đến chảy máu mũi. Làm việc cường độ cao, trong môi trường khắc nghiệt như thế, người có sức khỏe, chịu khó mới đảm đương được”.

Đời ngư phủ, đi đâu rồi cũng vậy, đánh cược với sóng để đổi miếng cơm đến bật máu, bàn tay đã chai sần, như dày thêm lên.

Tình quê nơi xứ người

Ở ta thì họ đi tàu nhỏ, đánh bắt ngư trường ngắn, nhưng qua xứ người, xem ra họ chẳng thua ai. Không chỉ lao động người Việt ra hải ngoại tham gia đánh cá, họ còn là những tài công khéo léo khi điều khiển tàu lớn vươn khơi. Anh Phạm Tuấn (là ng Hà Úc), đã làm tài công cho chủ tàu cá là ông Trương Phẩm (người gốc An Bằng) ở Hawaii được 5 năm. Với vốn tiếng Anh học được từ thời phổ thông cùng những kinh nghiệm đi biển truyền thống của gia đình, anh Tuấn được chủ tàu tin tưởng, giao cho điều khiển con tàu lớn.

Những ngày đầu qua lao động với các cộng sự người nước ngoài trên con tàu hiện đại, anh Tuấn được mở mang tầm mắt. “Bên đó toàn tàu sắt, chứ không làm bằng gỗ như ở xứ mình. Tàu lớn có chiếc bề ngang 7m, bề dài trên 30m, được trang bị các thiết bị máy móc hiện đại như định vị toàn cầu, máy dò cá, chỉ cần mình nắm vững kỹ thuật là điều khiển rất “lụa”. Trên tàu có thể sản xuất được nước ngọt, nướ c đá để cấp đông hải sản nên tàu đi liên tục, đó là những máy móc mà ngư dân Việt Nam mình chưa có. Mỗi tháng làm 25 ngày nên mọi sinh hoạt của anh em ngư dân đều diễn ra trên tàu".

Đi để kiếm tiền, nên chẳng nề hà gì, ngoài làm tài công, anh Tuấn còn tham gia buông câu, gỡ lưới, được chủ tàu trả 1.200 USD/tháng. Theo anh Tuấn, quy định đánh bắt của chính quyền sở tại cũng có nhiều khác biệt, rất nghiêm ngặt. Các con tàu thường có thiết bị dò cá, đo mực nước, nhiệt độ, dòng hải lưu rất chuẩn nên mỗi chuyến biển hiệu suất đánh bắt rất cao. Mỗi chuyến tàu anh Tuấn đánh được chừng 1,2-1,5 tấn cá ngừ.

Và như bao cộng đồng người Việt ở khắp nơi, với nhiều ngư dân Việt xuất ngoại đánh cá, đoàn kết, đùm bọc nhau trong công việc và cuộc sống được xem như thứ tình cảm thiêng liêng, không thể thiếu. Có lần, anh Tuấn đang gỡ lưới thì bị thương ở mũi do va đậ p. Sau khi được các đồng nghiệp người Việt hỗ trợ sơ cứu trên tàu, anh được chuyển vào đất liền chữa trị kịp thời.

Ở Hawaii, ngư dân không ai không biết tiếng bà Minh Hạnh, chủ 23 chiếc tàu đánh bắt xa bờ, một siêu thị và hệ thống cung cấp xăng dầu, dịch vụ hậu cần nghề cá cho những tàu cá người Việt bên đó. Cơ sở bà Minh Hạnh cùng hàng chục hệ thống tàu cá đã trở thành nơi quen thuộc cho ngư dân Việt tham gia đánh bắt ở hải ngoại. Nhiều ngư dân khó khăn, hoặc gặp tai nạn đều được chủ cơ sở này giúp đỡ tận tình…

Cực chẳng đã mới ôm gói tha hương kiếm sống, nhưng khi trở về thăm nhà, tâm tình họ như không có tiếng thở dài xen vào. Cũng nhờ cá để có cơm ăn, nhưng câu chuyện của họ không phải hoàn toàn là tiền bạc thu vào, mà là sự đổi thay trong cái nhìn về nghề biển, từ công cụ đến phương thức đánh bắt. Nghe họ cứ lặp đi lặp lại câu người ta có tiêu chí đánh bắt rõ ràng, cá nào, loại gì được đánh, loại gì cấm tiệt không được đánh để bảo tồn giống, tôi nghĩ họ một lần nữa đã đi rất xa trong “ngư trường” suy nghĩ, và đó là thành quả lớn nhất họ thu lượm được từ những mẻ cá xứ người.

Khi được hỏi: Các anh có nghĩ lúc nào đó về hẳn bên mình để đánh bắt không? Anh Tuấn nói liền: “Có chứ, chờ biển bên mình yên trở lại, tụi tui gom tiền về sắm tàu lớn, đi xa hơn, nói rứa chứ dù làm ở bên đó nhiều tiền, nhưng xa gia đình bà con, về làm ở quê mình, tiền ít hơn nhưng vẫn cứ sướng hơn”.

>>> Mời quý độc giả xem video chuyện lạ cơn mưa cá (nguồn Youtube):