Ngôi mộ cổ có nhà nguyện hướng về phía mặt trời mọc vào ngày đông chí (22/12) có thể là ngôi mộ cổ nhất thuộc loại này ở Ai Cập.

Nhóm khảo cổ học đã phát hiện thấy ngôi mộ độc đáo này ở gần thành phố Aswan nằm trong nghĩa địa cổ Qubbet el-Hawa. Công trình được xây dựng dưới triều đại thứ 12 của Ai Cập cổ đại.

Trước đó, đây là nơi an nghỉ của 2 người đứng đầu các thành bang cổ đại với chức vụ là thống đốc. Những kẻ trộm mộ đã tới lấy đi hầu hết những món cổ vật quý giá, đồ tạo tác và cả 2 xác ướp. Nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, bản thân ngôi mộ tuổi đời 3.800 năm này vốn là một báu vật.

Bên trong mộ cổ còn có một nhà nguyện. Nơi này ban đầu đặt tượng của vị thống đốc xây dựng lăng mộ. Nhưng công trình chưa bao giờ được hoàn thành. Lý do vì sao đến nay vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Tên vị thống đốc xây dựng ngôi mộ vẫn chưa được biết. Trong khi vị còn lại có tên là Heqaib III theo dòng chữ cổ tìm thấy tại lăng và ghi chép lịch sử để lại. Họ từng phụ trách thị trấn Elephantine gần đó ở những thời điểm khác nhau.

Các chuyên gia nhận định, đặc điểm độc đáo nhất của ngôi mộ cổ chính là kiến trúc của nhà nguyện. Mỗi năm một lần, vào ngày đông chí, toàn bộ nhà nguyện lại bừng sáng rực rỡ.

Hiện tượng tưởng như kỳ bí này thật ra là khoa học thuần túy. Theo tính toán của các kỹ sư thời Ai Cập cổ đại, họ đã tính toán tỉ mỉ khi xây dựng lối vào nhà nguyện sao cho tia nắng mặt trời ngày đông chí chiếu thẳng vào trong. Chỉ trong đúng ngày đó, mặt trời có thể chiếu thẳng hoàn toàn và thắp sáng không gian bên trong.

Điều này được coi là một minh chứng cho thấy những người Ai Cập cổ đại sớm sở hữu những kiến thức uyên thâm trong lĩnh vực toán học và hình học không gian, qua đó giúp họ tạo nên nhiều kỳ quan lớn trong đó có ngôi mộ này.

Ngôi mộ cổ lần đầu được phát hiện vào năm 1885 do nhà Ai Cập học Ernest Alfred Thompson Wallis Budge tìm thấy. Nhưng tới tận giai đoạn 2008-2018, các chuyên gia mới tiến hành khai quật. Kết quả phân tích cho thấy tuổi đời của công trình khoảng 3.800 năm.