Huyện đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) nổi tiếng với đặc sản tỏi. Nhờ được trồng trên loại đất núi lửa phong hóa, cát trắng nên tỏi Lý Sơn có chất lượng thơm ngon.

Đảo Lý Sơn có 300 ha đất trồng hành tỏi, tổng sản lượng mỗi năm khoảng trên 2.000 tấn tỏi khô. Tùy thời điểm, giá tỏi khô Lý Sơn dao động từ 50.000 đến 100.000 đồng/kg. Riêng loại tỏi cô đơn có giá cao ngất ngưỡng.

Nhân chuyến công tác Lý Sơn, anh Phạm Văn (TP Quảng Ngãi) tìm mua 0,5 kg tỏi cô đơn mang về đất liền sử dụng. Loại tỏi anh Văn mua được lựa chọn kỹ càng, củ đồng đều nên có giá đến 1,1 triệu đồng/kg.

Theo anh Văn, trước kia anh được tặng một lọ tỏi cô đơn ngâm rượu. Sau khi sử dụng, anh nhận thấy loại rượu này có tác dụng chữa các bệnh về tiêu hóa, cảm sốt.

"Khi bị cảm, chỉ cần uống một ly nhỏ rượu tỏi cô đơn sẽ cảm thấy khỏe, đỡ nhức mỏi ngay. Thấy loại tỏi này tốt nên giá có cao cũng mua một ít về sử dụng", anh Văn nói.

Chị Nguyễn Thị Thắm (huyện đảo Lý Sơn) cho biết, tỏi cô đơn hay còn gọi là tỏi mồ côi, tỏi một tép. Loại tỏi này khá đặc biệt nên luôn có giá rất cao. Tùy thời điểm và sản lượng, thấp nhất loại tỏi này cũng có giá 600.000 đồng/kg, lúc cao nhất lên đến 1,2 triệu đồng/kg.

"Hiện nay tỏi cô đơn có giá 1-1,1 triệu đồng/kg, riêng loại tỏi được lựa chọn kích cỡ đồng đều, đẹp có giá lên đến 1,2 triệu đồng/kg", chị Thắm cho biết.

Là người vừa có 5 sào đất trồng tỏi, vừa kinh doanh loại nông sản này nên chị Thắm hiểu rất rõ về tỏi cô đơn. Theo chị Thắm, củ tỏi cô đơn được hình thành một cách tự nhiên. Trong quá trình trồng, cây tỏi gặp điều kiện thời tiết khắc nghiệt, sâu bệnh nên kém phát triển. Do đó, cây tỏi không chia tép, phần củ phát triển chậm tạo nên một tép duy nhất to bằng đầu ngón tay. Loại này chính là tỏi cô đơn.

Tỏi cô đơn có nhiều dược tính quý nên du khách đến Lý Sơn thường tìm mua loại tỏi đặc biệt này. Tỷ lệ cây tỏi "đột biến" cho ra củ tỏi cô đơn rất thấp. Theo kinh nghiệm của người dân Lý Sơn, sản lượng tỏi cô đơn chỉ chiếm từ 1-2% tổng sản lượng tỏi mỗi vụ. Sử dụng tỏi cô đơn có tác dụng tốt trong việc chữa trị các bệnh về tiêu hóa, hạn chế bệnh tim mạch, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Tỏi cô đơn rất hiếm lại có nhiều dược tính quý nên giá loại tỏi này luôn ở mức cao ngất ngưỡng.

Ông Đặng Tấn Thành - Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn - cho biết trung bình mỗi năm sản lượng tỏi khô của huyện Lý Sơn khoảng 2.000 tấn, riêng vụ mùa vừa qua sản lượng chỉ còn khoảng 40%. Những năm cây tỏi mất mùa do thời tiết khắc nghiệt, số lượng tỏi cô đơn lại tăng lên. Riêng năm nay, sản lượng tỏi thường sụt giảm mạnh nhưng tỏi cô đơn cũng không nhiều nên giá cả tăng vọt.

"Tỏi cô đơn là loại củ tỏi khá đặc biệt với tỷ lệ tạo củ rất thấp nên khá hiếm, giá cao. Một số người dân tìm cách để tăng tỷ lệ tạo ra loại tỏi này nhưng không hiệu quả", ông Thành nói.