Lễ khánh thành Đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem sẽ diễn ra hôm nay (14/5). Ngày 13-5, buổi lễ xác nhận di dời đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem chính thức diễn ra tại Bộ Ngoại giao Israel với sự chủ trì của Thủ tướng Israel Benjamin Netanjahu.

Dẫn đầu phái đoàn phía Mỹ tham dự buổi lễ ngày 13-5 là Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin. Ngoài ra còn có Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ John Sullivan, Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman, con gái và con rể Tổng thống Mỹ Donald Trump – các cố vấn cấp cao Nhà Trắng Ivanka Trump và Jared Kushner. Ngoài ra còn nhiều nghị sĩ Mỹ. Tham dự buổi lễ có khoảng 1.200 người.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (phải) và Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman trong buổi lễ xác nhận di dời đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem, tại Bộ Ngoại giao Israel ngày 13-5. Ảnh: REUTERS

Tại buổi lễ, ông Mnuchin cho việc di dời đại sứ quán là “một dấu hiệu của tình hữu nghị và đối tác lâu dài giữa hai nước”. Ông Mnuchin cũng nhắc đến việc Mỹ có quyết định rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran tuần trước – bước đi được Israel và một số đồng minh Ả Rập của Mỹ ở vùng Vịnh hoan nghênh.

Phần mình, ông Netanyahu đề nghị các nước noi gương Mỹ: “Hãy di chuyển đại sứ quán các bạn đến Jerusalem vì đó là điều đúng đắn, thúc đẩy hòa bình, và vì bạn không thể tạo dựng hòa bình dựa trên những điều dối trá”.

Theo ông Netanyahu, “ở bất cứ thỏa thuận hòa bình nào các bạn có thể nghĩ đến, Jerusalem vẫn sẽ là thủ đô Israel”.

Trong khi ông Netanyahu kêu gọi các nước dời đại sứ quán về Jerusalem thì nhiều nước lo ngại bước đi này có thể dẫn đến bất ổn tại biên giới Israel với khu Bờ Tây và dải Gaza của Palestine. Trong ngày diễn ra lễ di dời đại sứ quán Mỹ về Jerusalem, Israel đã cho tăng cường binh sĩ đến các khu vực biên giới với Palestine để giữ an ninh.

Israel cũng đã triển khai lực lượng 1.000 người - nhân viên an ninh cải trang, lực lượng chống khủng bố, lính biên phòng - giữ an ninh quanh đại sứ quán Mỹ trong buổi lễ khánh thành. Phía Mỹ tính toán sẽ có khoảng 800 người tham dự buổi lễ.

Tháng 12-2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump làm dậy sóng toàn cầu với thông báo công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, tuyên bố sẽ di chuyển đại sứ quán từ Tel Aviv sang Jerusalem, trong khi Palestine xem Jerusalem là thủ đô nhà nước tương lai của mình. Quyết định của ông Trump đi ngược lại chủ trương của Mỹ cũng như của cộng đồng thế giới trước nay vốn xác định số phận Jerusalem tùy vào kết quả đàm phán hòa bình của Israel và Palestine vốn bị ngưng từ năm 2014.

Quyết định của Mỹ không chỉ làm thế giới Ả Rập tức giận mà gây tranh cãi ở cả các đồng minh, rằng bước đi của Mỹ chẳng những không giúp gì mà còn là tồi tệ hơn tiến trình tìm kiếm hòa bình Israel-Palestine.

Reuters dự đoán sẽ có một số lượng lớn nhà ngoại giao không đến dự buổi lễ khánh thành đại sứ quán Mỹ ở Jerusalem, bước đi đi ngược lại sự đồng lòng của phần đông cộng đồng thế giới. Israel đã mời tất cả đại diện của tất cả 86 nước có quan hệ ngoại giao với mình đến dự sự kiện, nhưng đến giờ chỉ có 33 nước xác nhận sẽ đến. Trong số này có phái đoàn các nước Hungary, Romania, Cộng Hòa Czech, Guatemala, Paraguay…. Guatemala, Paraguay sẽ mở đại sứ quán ở Jerusalem vào cuối tháng này.

Không đại diện một nước tây Âu nào trong Liên minh châu Âu (EU) nhận lời mời tham dự lễ khánh thành. Theo Reuters, điều này cho thấy có sự bất đồng nội bộ khối quanh quyết định của Mỹ. Ngày 11-5, trên Twitter phái đoàn EU tại Israel cho biết EU sẽ “tôn trọng sự đồng lòng thế giới về Jerusalem, trong đó có vấn đề đặt đại diện ngoại giao đến khi tình trạng Jerusalem có quyết định thống nhất sau cùng”.

Tại dải Gaza, hàng chục người Palestine có kế hoạch sẽ tuần hành biểu tình về biên giới với Israel trong ngày 14-5. Bạo động, đối đầu giữa người Palestine ở dải Gaza với binh sĩ Israel 7 tuần qua đã làm ít nhất 50 người chết và hàng trăm người bị thương.