Loại gỗ cực kỳ quý hiếm kỳ nam và trầm hương đều là sản phẩm đặc biệt nằm trong lõi của cây dó bầu. Nhưng không phải cây dó bầu nào cũng cho trầm. Cả nghìn cây mới có một cây cho trầm, cả triệu cây mới có cây cho kỳ.

Những cây dó bầu cho trầm, kỳ thường là những cây bị thương tích. Khi cây dó bầu bị thương, nó sẽ tiết ra nhựa để bảo vệ vết thương và thứ nhựa đó là trầm, kỳ.

Như vậy, trầm hương và kỳ nam đều hình thành trong lõi cây dó bầu và có cơ chế hình thành gần như nhau. Tuy nhiên, nếu tích tụ tinh dầu đậm đặc thì là kỳ, còn nhẹ hơn là trầm. Do đó, kỳ nam nặng hơn trầm hương.

Kỳ nam được chia làm 4 loại chính: bạch kỳ, thanh kỳ, huỳnh kỳ và hắc kỳ. Trong đó, bạch kỳ nam có sắc trắng, chất mềm và rất nhiều dầu. Thanh kỳ nam thì có sắc ánh tím xanh. Hắc kỳ nam có sắc đen, chất dầu quyện cả vào thớ gỗ cứng và nặng. Còn huỳnh (hoàng) kỳ nam có sắc vàng.

Các chuyên gia cho biết, trong 4 loại trên, bạch kỳ nam vô cùng quý hiếm, được xem là "cực phẩm của cực phẩm". Thời xưa, bạch kỳ nam chỉ dành cho hoàng đế.

Kỳ nam tự nhiên vô cùng quý hiếm (Ảnh: Tri Thức và Cuộc Sống)

Kỳ nam vừa là nguồn dược liệu quý vừa mang tính phong thủy cao. Kỳ nam mang dáng vẻ cổ kính. Bản thân kỳ nam hoàn toàn có thể được sử dụng như một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên ngay cả khi không đi qua bất cứ công đoạn xử lý nghệ thuật nào.

Về phương diện làm đồ trang sức, vòng tay kỳ nam rất được ưa chuộng bởi vẻ ngoài toát lên sự thanh lịch và khí chất. Không chỉ có sức hút với phái nữ, kỳ nam còn rất được phái nam ưa chuộng.

Nhiều doanh nhân Đài Loan (Trung Quốc) mua kỳ nam về làm chuỗi đeo tay, đeo cổ đề trừ tà khí. Ý nghĩa tâm linh này cũng là một yếu tố đẩy giá trị của kỳ nam lên rất cao.

Kỳ nam được ví như "kim cương" và là "vua của các loại hương liệu" do có tính chất cố định hương (giữ hương thơm được lâu).

Không chỉ cho mùi hương khó tả, huyền bí, vẻ ngoài thanh lịch mà kỳ nam còn có khả năng trị liệu.

Theo trang Oddity Central, tại Nhật Bản, kỳ nam trở thành một loại hương liệu quý hiếm được sử dụng trong ngành công nghiệp nước hoa và ngành sản xuất nhang. Theo các nhà khoa học Nhật Bản, hoạt chất này có khả năng điều trị một số bệnh liên quan đến trầm cảm, tâm thần phân liệt, tự kỷ ám thị, mất trí nhớ, parkinson…

Còn tờ Laitimes cho biết, Trung Quốc luôn coi kỳ nam là một loại thảo dược quý, có dược tính tốt hơn các loại trầm hương thông thường. Kỳ nam có tác dụng giảm đau, giảm ho, hen suyễn, tăng cường chức năng tim mạch và cải thiện hệ miễn dịch.

Theo Đông y, kỳ nam có thể dùng để trị các chứng độc thủy do phong thổ gây nên, làm tiêu chứng chướng mãn, no hơi, đau bụng, ói mửa...

Theo các ghi chép lịch sử, kỳ nam được sản sinh ở Việt Nam, Malaysia, Campuchia và đảo Hải Nam (Trung Quốc). Nhưng theo giới săn kỳ nam Trung Quốc, Nha Trang (Việt Nam) là nơi giao dịch trầm hương nổi tiếng nhất thế giới và kỳ nam của vùng này cũng là nổi tiếng nhất. Đặc biệt, kỳ nam ở Nha Trang hiện là chuẩn mực để đánh giá chất lượng kỳ nam của các vùng sản xuất.

Kỳ nam của Việt Nam rất có giá trị trên thị trường quốc tế, nhất là đối với Trung Quốc, Nhật Bản.

Người Trung Quốc cho rằng, hương thơm của bạch kỳ nam của Việt Nam là cực phẩm trong hương thơm của kỳ nam nói chung.

Sản lượng dự trữ kỳ nam của Việt Nam hiện là lớn nhất nhưng cũng dần trở nên khan hiếm trước nhu cầu của thị trường tiêu thụ.

Trang tin Sohu (Trung Quốc) thông tin, trong những năm gần đây, chỉ ở Nha Trang là còn một lượng nhỏ kỳ nam, những khu vực khác gần như không còn.

Kỳ nam vô cùng hiếm. Giá của kỳ nam được tính theo gam. Giá thành cao chót vót của kỳ nam khiến ít người có cơ hội sử dụng.

Theo ghi nhận của Báo Người Lao Động, từ năm 2015, bạch kỳ nam có thể được bán với giá 50 tỷ đồng/kg nhưng loại này cực hiếm. Thanh kỳ nam to bằng lon bia thả vào nước nếu nổi lưng chừng mới có giá 8-10 tỷ đồng, còn chỉ nổi trên mặt nước thì mua giá 4-5 tỷ đồng/kg.

Chủ tịch Hội Trầm Hương tỉnh Khánh Hòa cho biết trên Báo Lao Động, hiện 1kg kỳ nam được bán với giá khoảng 30 tỷ đồng. Từ 1kg kỳ nam, người thợ sẽ chế tác được khoảng 3-5 chuỗi kỳ nam đeo tay. Với giá đầu vào khoảng 30 tỷ đồng thì quá trình chế tác, chuỗi kỳ nam phải được bán với giá gấp 4 lần giá ban đầu.

Theo khảo sát của phóng viên Báo Lao Động, các sản phẩm kỳ nam, trầm hương tự nhiên là vô cùng quý hiếm nhưng nhiều cơ sở kinh doanh tại Khánh Hòa vẫn bán số lượng lớn. Giá cả của các mặt hàng kỳ nam, trầm hương vô cùng đa dạng, dao động từ vài chục triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng.

Còn theo Hội Trầm hương tỉnh Khánh Hòa, hiện các sản phẩm từ kỳ nam, trầm hương tự nhiên gần như không còn hoặc rất hiếm. Trong khi đó, việc mua bán các loại trầm vẫn chủ yếu dựa vào niềm tin giữa người bán, kẻ mua. Không có gì đảm bảo việc bán kỳ nam, trầm hương là hàng thật.