Huyện Yên Dũng, Bắc Giang không chỉ nổi tiếng với những thắng cảnh như chùa Vĩnh Nghiêm, Thiền viện Trúc lâm Phượng Hoàng mà còn có một đặc sản nức tiếng khiến ai một lần thưởng thức cũng nhớ mãi, đó là cua Da.
Theo lý giải của người dân Yên Dũng, loại cua này được gọi là “cua Da” vì chúng có lớp da trên càng, cũng có người gọi là “cua ra” vì gắn với câu tục ngữ “Tháng Chín cua ra, tháng Ba cua vào”, song cái tên “cua Da” vẫn được gọi phổ biến hơn cả.
Cua Da sống chủ yếu trong các ghềnh đá dọc sông Thương và một phần sông Cầu chảy qua địa phận các xã: Đồng Việt, Đồng Phúc, Đức Giang, Thắng Cương... Đặc biệt, mùa cua Da chỉ kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11 âm lịch.
Về hình thức, cua Da gần giống cua đồng nhưng kích thước và trọng lượng tối đa lớn gấp 3-4 lần (trung bình 0,8-2 lạng/con). Ngoài ra, phần mình cua da cũng tròn và to như cua biển hoặc ghẹ, đặc biệt bên trong rất nhiều gạch.
Về hương vị, đầu bếp của một nhà hàng ở thị trấn Neo (Yên Dũng) chia sẻ, so với cua đồng, cua biển hay ghẹ, thịt cua Da ngọt, đậm hơn; mai mềm, mỏng; khi chế biến vỏ vàng óng trông rất hấp dẫn, bắt mắt; ăn không phải dùng kìm để bẻ mai, càng.
Cua Da có thể chế biến thành nhiều món như hấp bia, rang muối, rang me, nấu canh, làm lẩu riêu... nhưng theo nhiều thực khách, món cua hấp bia cùng xả, gừng, bột canh chấm mù tạt hấp dẫn hơn cả.
Để “săn” được cua Da, những cư dân miền sông nước phải lao động vất vả, nhọc nhằn, đặc biệt phải hiểu đặc tính, môi trường sống của chúng. Một “thợ săn” cua Da dày dặn kinh nghiệm cho biết: Cua Da thường sống ở đáy sông, muốn bắt cua phải sử dụng lưới bát quái, nước to cua nổi, đi lại nhiều, nước rút cua nằm một chỗ, ít di chuyển nên khó bắt hơn. Trước kia, loại cua này có rất nhiều, giá thành cũng rất rẻ, thậm chí còn bị coi là đồ bỏ đi nhưng những năm gần đây cua Da trở thành đặc sản. Môi trường sống thay đổi, đánh bắt khó, chưa ai nuôi được, nên số lượng không nhiều, cộng với nhu cầu tiêu thụ tăng khiến giá thành càng được đẩy lên cao.
Trung bình, mỗi kg cua Da giao cho nhà hàng có giá từ 300-400 nghìn đồng. Trong khi đó hiện trên chợ mạng hoặc các chợ truyền thống ở Hà Nội, mỗi khi đến mùa, cua Da được bày bán với giá lên tới 500 nghìn đồng/kg.
