Hy Lạp hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế, do hệ quả của 5 năm suy thoái kéo dài. Tỷ lệ thất nghiệp đã tăng gấp đôi, từ mức 10,3% (1999) lên 25,6% trong nửa đầu năm nay. Lương hưu và các khoản trợ cấp xã hội cũng bị cắt giảm một nửa so với thời kì 2010-2014.

Mọi diễn tiến về khủng hoảng nợ Hy Lạp vài tuần trở lại đây đều liên quan đến đảng Syriza cánh tả, chính đảng giữ vai trò lãnh đạo trong liên minh cầm quyền ở Athens. Ván bài lật ngửa này dường như đã được lập trình với mục đích chia rẽ, làm mất uy tín của chính phủ Alexis Tsipras.

Thủ tướng Alexis Tsipras kêu gọi cử tri Hy Lạp nói không với chính sách "thắt lưng buộc bụng" mà các chủ nợ áp đặt.

“Gót chân Achilles” của đảng Syriza chính là chỗ đảng này vừa cam kết từ bỏ chính sách thắt lưng buộc bụng nghiệt ngã, nhưng  vẫn muốn tiếp tục ở lại Eurozone. Điều này phản ánh quan điểm chung của cả xã hội Hy Lạp, nhưng thật khó để có thể đạt được một thỏa thuận danh dự với các chủ nợ.

Một số chuyên gia phân tích nhận định rằng EU dường như đánh giá sai các bước đi của Hy Lạp. Những nhà chiến lược tài chính Khu vực sử dụng đồng tiền chung Châu Âu (Eurozone) cho rằng Thủ tướng Tsipras sẽ “đầu hàng”, chấp nhận mọi điều kiện vì núi nợ luôn treo trước cổ. Nhưng họ đã lầm và phải hy vọng vào một trạng thái hỗn đoạn ngay trong lòng Hy Lạp, coi đây là đòn trừng phạt nhằm vào người dân nước này khi không chấp nhận “cải cách”.

Cuộc trưng cầu dân ý ngày 5/7 tới đây ngoài đối đầu về kinh tế,  còn mang dáng dấp của yếu tố chính trị. EU muốn cảnh báo đảng Potemos cánh tả đang nổi ở Tây Ban Nha cũng như các đảng phái phản đối Eurozone ở Italy và Pháp rằng: Nếu không chịu thắt lưng buộc bụng, “chúng tôi” sẽ gây ra náo loạn, hãy nhìn vào tấm gương Hy Lạp.

Thế nhưng Thủ tướng Tsipras, đảng Syriza cùng với một số lực lượng khác ở Châu Âu thì lại hiểu theo một cách khác: Ở lại Eurozone và thắt lưng buộc bụng ư? Chúng ta chỉ làm giàu cho các nhà tài phiệt tài chính, những người chỉ chiếm 1% dân số Liên minh Châu Âu.

EU muốn thay đổi thể chế Hy Lạp

Theo báo Anh The Guardian số ra ngày 1/7, Đức và các cường quốc châu Âu không chỉ muốn Hy Lạp “cúi đầu” mà còn phải thay đổi thể chế.

Liên minh Châu Âu và các chủ nợ vẫn duy trì quan điểm cứng rắn đối với Hy Lạp. Từ Brussels (Bỉ), Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker nói rằng, ông cảm thấy bị chính phủ cánh tả của Thủ tướng Tsipras “lừa dối”, đồng thời kêu gọi người dân Hy Lạp bỏ phiếu chống lại chính phủ hiện hành.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker kêu gọi người dân Hy Lạp bỏ phiếu chống lại chính phủ hiện hành.

Mới nhất là việc Liên minh Châu Âu (EU) ngày 1/7 từ chối đề xuất mới của Hy Lạp – một đề xuất mà Athens chấp nhận gần như toàn bộ các yêu sách của chủ nợ: Từ Berlin, Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố sẽ không có bất kỳ cuộc thảo luận nào cho tới khi Hy Lạp tổ chức trưng cầu dân ý về gói cứu trợ mới vào ngày 5/7 tới.

Mục đích của EU là dồn ép Thủ tướng Tsipras và chính phủ của ông, chuẩn bị cho một sự thay đổi kế tiếp, với một chính quyền dễ điều khiển hơn. Các tài liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trình ra tại các cuộc gặp gần nhất đều cho thấy, các chủ nợ ai cũng biết rằng núi nợ của Hy Lạp sẽ không ổn định và nước này không thể thoát khỏi thắt lưng buộc bụng cho đến tận năm 2030, đấy là tính theo các kịch bản tốt đẹp nhất.

Yêu sách về chi tiêu khắc khổ nhằm vào Athens chỉ gây ra bùng nổ nợ và thực chất là vì quyền lực, chứ chưa hẳn tiền bạc. Nếu các thế lực bên ngoài thành công trong việc loại bỏ ông Tsipras, một khoản vay mới “ít tàn phá” hơn có thể sẽ được chìa ra cho người kế nhiệm “dễ bảo hơn”.

Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố sẽ không có bất kỳ cuộc thảo luận nào cho tới khi Hy Lạp tổ chức trưng cầu dân ý vào ngày 5/7 tới.

Đó là lý do mà Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) quyết định dừng bơm tiền khẩn cấp cho các ngân hàng Hy Lạp ngay sau khi Thủ tướng Tsipras kêu gọi tổ chức trưng cầu dân ý về các điều khoản mà ông cho là “tống tiền”. Hệ quả là Athens phải áp dụng biện pháp quản lý vốn, đóng cửa ngân hàng và trở thành nước phát triển đầu tiên vỡ nợ đối với khoản vay của IMF.

Đối với giới chóp bu ở Châu Âu, mối nguy hiểm từ việc Hy Lạp rời Eurozone (hay còn gọi là Grexit) nằm ở chỗ nhiều nước khác sẽ học theo một “Hy Lạp thành công” chống lại thắt chặt chi tiêu. Nếu “ngọn cờ” Syriza gục ngã, thì thất bại này sẽ được dùng như là bài tẩy để dập tắt làn sóng phản đối chính sách thắt lưng buộc bụng đang gia tăng, nhất là những phòng trào do đảng Podemos (Tây Ban Nha) hay Sinn Féin (Ireland) phát động, để rồi quyền lực lại rơi vào tay các nhà “dân túy cánh hữu”. Tương lai của châu Âu vì thế sẽ phụ thuộc vào kết cục của cuộc khủng hoảng Hy Lạp.