Cuốn sách "Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils" (tên gốc tiếng Thụy Điển: Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige) là một tác phẩm văn học thiếu nhi nổi tiếng của nhà văn Thụy Điển Selma Lagerlöf, xuất bản lần đầu vào năm 1906-1907. Tác phẩm không chỉ hấp dẫn bởi nội dung giàu trí tưởng tượng, mà còn mang đến những thông điệp giáo dục sâu sắc về thiên nhiên, con người, và tình yêu quê hương. Được biết đến rộng rãi trên toàn thế giới, "Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils" đã trở thành một trong những tác phẩm kinh điển của văn học thiếu nhi thế giới.

Bìa cuốn "Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils", NXB Trẻ ấn hành. Ảnh: Hoàng Mai.

Selma Ottiliana Lovisa Lagerlöf (1858-1940) sinh tại trại Mârbacka, tinh Värmland, Thuy Điển (được nhắc đến trong chương 40 – Cái Trại Nhỏ). Lên ba tuổi, cô bé Selma bị liệt cả hai chân, và suốt sáu năm không cử động được, sau này chữa khỏi thì đi có hơi cả nhắc. Ở cái tuổi hiếu động mà phải nắm một chỗ, cô bé chỉ còn một cách là rút vào thế giới mộng ảo của những truyện cổ. Nhưng đó chính là tiền đề cho rất nhiều tác phẩm đặc sắc được Selma Lagerlöf viết ra sau này.

Năm 1888, cô lên Stockholm học trường Sư phạm nữ Hoàng gia. Sau khi tốt nghiệp, Lagerlöf dạy học ở Landskrona (miền nam Thụy Điển). Tại đây, cô bắt đầu viết tiểu thuyết đầu tay Gösta Berlings saga (Truyền thuyết về Gösta Berlings, 1891), cuốn sách được tặng giải nhất của một cuộc thi văn học và mang lại danh tiếng cho nữ nhà văn trẻ, từ đó cô đã quyết định dành trọn đời mình cho sự nghiệp sáng tác văn học và rất nhiều tác phẩm được ra đời sau đó.

Nữ văn sĩ Selma Lagerlof, người phụ nữ đầu tiên đồng thời cũng là người Thuỵ Điển đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học năm 1909. Ảnh: CAND.

Năm 1906, chính quyền Thụy Điển tổ chức cuộc thi viết sách tập đọc cho các trường tiểu học. Selma Lagerlöf dự thi và được giải nhất về truyện với cuốn “Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils” (Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige). Tác phẩm này đã góp phần đưa Selma Lagerlöf đến với giải Nobel Văn học năm 1909, trở thành phụ nữ đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học

“Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils” kể về hành trình phiêu lưu đầy kỳ thú của cậu bé Nils Holgersson, một cậu bé nghịch ngợm, lười biếng và thường trêu chọc các loài vật trong trang trại của gia đình. Một ngày nọ, do sự trừng phạt của một chú lùn, Nils bị thu nhỏ lại thành kích thước chỉ bằng một ngón tay. Sau khi bị thu nhỏ, cậu bé bắt đầu chuyến hành trình phiêu lưu cùng đàn ngỗng trời trên khắp đất nước Thụy Điển.

Trong hành trình này, Nils không chỉ học được nhiều điều về thiên nhiên và các loài động vật, mà cậu còn trưởng thành và thay đổi tích cực. Từ một cậu bé nghịch ngợm và ích kỷ, Nils dần trở nên dũng cảm, biết quan tâm đến người khác và hiểu được tầm quan trọng của việc sống hòa hợp với thiên nhiên. Mỗi vùng đất Nils đi qua đều mang đến những câu chuyện thú vị, đôi khi hài hước, đôi khi cảm động, nhưng luôn gợi mở những bài học về lòng nhân ái và sự gắn kết với môi trường xung quanh.

Cuốn sách được chia thành nhiều chương nhỏ, mỗi chương là một câu chuyện về một vùng đất mà Nils và đàn ngỗng ghé thăm. Với phong cách viết giàu hình ảnh và chi tiết, Selma Lagerlöf đã tạo nên một thế giới thiên nhiên sống động và đầy màu sắc. Tác giả không chỉ mô tả thiên nhiên qua góc nhìn của con người mà còn khéo léo lồng ghép những câu chuyện về các loài vật, với những cảm xúc và suy nghĩ giống như con người.

Sự kết hợp giữa hiện thực và tưởng tượng là điểm nhấn đặc biệt của tác phẩm. Dù mang yếu tố huyền ảo với những phép màu và sinh vật kỳ diệu, câu chuyện vẫn bám sát thực tế về địa lý và văn hóa Thụy Điển. Điều này giúp "Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils" không chỉ thu hút trẻ em mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với người lớn, đặc biệt là những ai quan tâm đến lịch sử và địa lý.

Nhân vật chính Nils Holgersson là một hình mẫu điển hình cho sự trưởng thành và phát triển của một đứa trẻ. Từ một cậu bé ích kỷ, Nils dần thay đổi qua những trải nghiệm của mình. Cậu học được cách chăm sóc người khác, biết trân trọng và bảo vệ thiên nhiên, và trên hết, cậu hiểu rằng việc giúp đỡ người khác mang lại niềm vui và ý nghĩa cho cuộc sống.

Bên cạnh Nils, các nhân vật phụ như những con ngỗng trời, chú đại bàng khổng lồ Gorgo, hay những sinh vật huyền thoại mà cậu gặp trên đường cũng đều để lại ấn tượng sâu sắc. Mỗi nhân vật đều đại diện cho một bài học hoặc một giá trị trong cuộc sống, góp phần làm phong phú thêm câu chuyện.

Mặc dù là một cuốn sách dành cho thiếu nhi, "Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils" chứa đựng nhiều bài học sâu sắc về cuộc sống. Một trong những thông điệp lớn nhất mà tác phẩm mang lại là tầm quan trọng của sự đoàn kết và lòng yêu thương. Qua hành trình phiêu lưu của mình, Nils nhận ra rằng mỗi người, dù nhỏ bé đến đâu, cũng có thể đóng góp cho cộng đồng và rằng thiên nhiên không chỉ là nơi để con người khai thác, mà là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta.

Cuốn sách còn khuyến khích tinh thần học hỏi và khám phá. Mỗi vùng đất mà Nils đi qua đều chứa đựng những điều mới mẻ và thú vị. Qua đó, độc giả, đặc biệt là trẻ em, được truyền cảm hứng để khám phá thế giới xung quanh và tìm hiểu về thiên nhiên, địa lý, và văn hóa.

Ngoài ra, cuốn sách cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ môi trường. Selma Lagerlöf qua câu chuyện của Nils đã gửi gắm thông điệp về sự cân bằng giữa con người và thiên nhiên, khuyến khích sự tôn trọng và yêu quý đối với mọi loài vật, dù là nhỏ bé nhất.

Từ khi ra mắt, “Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils” đã nhanh chóng trở thành một trong những tác phẩm thiếu nhi được yêu thích nhất không chỉ ở Thụy Điển mà còn trên toàn thế giới. Cuốn sách đã được dịch ra nhiều ngôn ngữ và được chuyển thể thành phim hoạt hình, phim truyền hình và các sản phẩm giải trí khác.

Tác phẩm cũng được đánh giá cao về giá trị văn học. Nó không chỉ là một câu chuyện phiêu lưu hấp dẫn mà còn là một bức tranh về đất nước Thụy Điển với những cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ và đa dạng. Thông qua mắt nhìn của Nils, độc giả không chỉ khám phá Thụy Điển về mặt địa lý mà còn hiểu thêm về con người và văn hóa của quốc gia này.

Cuốn sách không chỉ dành cho trẻ em mà còn là món quà ý nghĩa cho bất kỳ ai yêu thích văn học và muốn tìm hiểu về đất nước Thụy Điển.