Nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học Antiquity cho biết kiến trúc lạ lùng nói trên xây bằng hài cốt hóa thạch của hơn 60 con ma mút, mọc lên giữa một miền đất hoang vu và lạnh đến mức không thể hiểu vì sao những người xây nó có thể sống nổi giữa kỷ băng hà.

Hiện trường khảo cổ, nơi kiến trúc bí ẩn xây bằng xương "quái thú" kỷ băng hà đang được khai quật. Ảnh: Alex Pryor

Theo giới chức địa phương, nhiều tình nguyện viên đang gấp rút dùng các bao cát và đất sét để bảo vệ các hài cốt, hạn chế thiệt hại cho khu nghĩa trang có tuổi đời lên tới 1.500 năm này.

Nhóm nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ Orkney (ORCA) thuộc Viện Khảo cổ học – Đại học Highlands and Islands (Scotland, Vương quốc Anh) nghiêng về giả thuyết họ là những người Viking từng thống trị hòn đảo vào thế kỷ thứ 6.

Nghĩa trang này đã bị vùi lấp rất lâu và không ai biết trước đó, cho đến khi các cơn bão gần đây phá hoại bãi biển xinh đẹp, biến nó thành một khu vực rùng rợn la liệt hài cốt. Bão đã ăn mòn vách đá thấp nơi nghĩa trang tọa lạc, khiến những cơn sóng dữ có cơ hội xâm nhập và khiến những người quá cố xuất hiện lại sau 15 thế kỷ an nghỉ. Theo thống kê, có khoảng 250 bộ hài cốt trong nghĩa trang này.

"Những cơn bão với một chút gió Đông Nam sẽ xâm nhập, chủ động ăn mòn những gì chỉ là sa thạch mềm" – nhà khảo cổ Peter Higgins từ ORCA, cho biết.

Hiện cư dân địa phương và nhà chức trách rất lo lắng về việc làm sao để bảo tồn những gì còn lại của nghĩa trang, một khi tự nhiên chắc chắn sẽ tiếp tục làm phần sa thạch nơi nghĩa trang tọa lạc bị xói mòn.

Việc củng cố giả thuyết họ là người Viking, hay là người Pict, vẫn đang là một câu đố khó giải đáp, bởi các nhà nghiên cứu không tìm thấy bất cứ quần áo hay đồ tùy táng nào còn sót lại trong nghĩa trang bị phá hủy này. Tuy nhiên manh mối có thể đến từ một hòn đá mang chữ tượng hình, cho thấy nó có thể là phần còn sót của một nhà nguyện Ki-tô giáo. Nhưng những hài cốt này cũng có thể đến từ rất nhiều thời kỳ khác nhau.

Sắp tới, các nhà khoa học sẽ phân tích vật liệu di truyền từ những bộ xương cổ đại này cũng như hòn đá bí ẩn để giải đáp câu đố về các vị tổ tiên vừa trở lại trên bờ biển, để viết lại chính xác hơn lịch sử lâu đời của Orkney.