Lãnh đạo của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Thượng viện đã đạt được thỏa thuận về cách thức tiến hành phiên tòa luận tội cựu Tổng thống Donald Trump, bắt đầu từ ngày 9/2.

Ông Trump, tổng thống Mỹ duy nhất bị luận tội hai lần, đã bị Hạ viện truy tố tội "kích động nổi loạn" với vai trò trong vụ những người ủng hộ ông xông vào Điện Capitol hôm 6/1, ngăn cản quá trình chứng nhận kết quả bầu cử Mỹ 2020.

Trước phiên tòa, các công tố viên được chỉ định bởi phe Dân chủ tại Hạ viện và đội ngũ pháp lý của ông Trump đều đã đệ trình văn bản tóm tắt lập luận của họ trong ngày 8/2.

"Sân khấu chính trị" hay "quá nhiều bằng chứng"?

Lập luận chủ chốt của phía ông Trump là ông không xúi giục những kẻ bạo loạn và việc xét xử một cựu tổng thống là vi hiến. Họ cũng cáo buộc đảng Dân chủ thúc đẩy việc luận tội để tạo ra "sân khấu chính trị", theo CNN.

Các dòng chữ với nội dung kêu gọi kết tội ông Trump bên ngoài Điện Capitol hôm 8/2. Ảnh: Reuters.

"Thay vì hành động để hàn gắn quốc gia, hoặc ít nhất là tập trung vào việc truy tố những kẻ vi phạm pháp luật đã xông vào Điện Capitol, Chủ tịch Hạ viện và các đồng minh của bà ấy đã cố gắng khai thác sự hỗn loạn lúc này vì lợi ích chính trị của riêng họ", các luật sư của Trump viết.

Ngoài lập luận rằng phiên tòa vi hiến, các luật sư cũng nói bài phát biểu của ông Trump với đầy thuyết âm mưu sai trái về gian lận bầu cử là "tự do ngôn luận" được bảo vệ bởi Tu chính án thứ nhất.

Đội ngũ bào chữa cho ông Trump nói lời kêu gọi của ông hôm 6/1 - rằng những người ủng hộ ông hãy "chiến đấu như đang xuống địa ngục" - là cách nói tượng trưng và các công tố viên đã phớt lờ phát biểu của ông về việc duy trì hòa bình.

"Câu nói này không phải và không thể được hiểu là khuyến khích các hành vi bạo lực", các luật sư của ông Trump viết.

Các công tố viên của Hạ viện hôm 8/2 đã đệ trình lên Thượng viện văn bản tóm tắt lập luận dài 5 trang, phản bác các lập luận tuần trước của phía ông Trump. Họ cho rằng việc ông Trump dựa vào Tu chính án thứ nhất là "hoàn toàn vô căn cứ" và việc ông Trump nói dối về gian lận bầu cử có thể chứng minh được.

"Những tuyên bố lặp đi lặp lại của Tổng thống Trump về một cuộc bầu cử 'gian lận' và 'bị đánh cắp' là sai sự thật, bất kể luật sư của ông ấy có bao nhiêu lý lẽ để tránh nói như vậy", họ viết.

Các công tố viên Hạ viện dự kiến gửi thêm một văn bản khác vào lúc 10h sáng 9/2 để phản bác các lập luận của phía ông Trump hôm 8/2.

Kết quả vẫn là đoán được

Hiện tại, kết quả cuối cùng của phiên tòa dường như khá chắc chắn. Ngay cả các thượng nghị sĩ Cộng hòa sẵn sàng bỏ phiếu để kết tội ông Trump cũng nói họ thừa nhận sẽ không đủ phiếu để tuyên cựu tổng thống có tội.

Phán quyết như vậy đòi hỏi 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa đứng về phía đảng Dân chủ, một kịch bản gần như không thể xảy ra trong bối cảnh hiện tại. Tháng trước, 45 trong số 50 thành viên đảng Cộng hòa của Thượng viện đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất hủy bỏ phiên tòa dựa trên cơ sở hiến pháp.

Ông Trump phát biểu bên ngoài Nhà Trắng hôm 6/1, trước vụ bạo loạn tại Điện Capitol. Ảnh: Reuters.

"Tôi nghĩ rất khó xảy ra, phải không?" Thượng nghị sĩ Pat Toomey của Pennsylvania nói trong chương trình "State of the Union" của CNN hôm 7/2.

Ông Toomey là một trong những thượng nghị sĩ Cộng hòa mà phe Dân chủ hy vọng sẽ thuyết phục bỏ phiếu kết tội ông Trump trong phiên tòa, sau khi 10 thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện bỏ phiếu ủng hộ việc luận tội vào tháng trước.

Các thượng nghị sĩ chủ chốt khác của đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu đồng ý với ông Toomey và đảng Dân chủ rằng phiên tòa là hợp hiến bao gồm: Susan Collins của Maine, Lisa Murkowski của Alaska, Mitt Romney của Utah và Ben Sasse của Nebraska. Không rõ liệu có bất kỳ đảng viên Cộng hòa nào khác đang xem xét bỏ phiếu kết tội ông Trump hay không.

Thượng nghị sĩ James Lankford, đảng viên Cộng hòa bang Oklahoma, cho biết: "Tôi không biết bất cứ ai chưa đưa ra quyết định trước phiên tòa luận tội. Câu hỏi đầu tiên về vấn đề tính hợp hiến, đã thúc đẩy rất nhiều vấn đề và mọi thứ khác. Tôi nghĩ rằng mọi người đã khá chắc chắn".

Trong khi việc kết tội ông Trump với đa số 2/3 tại Thượng viện là rất khó xảy ra, phiên tòa sẽ đóng vai trò như hồ sơ công khai đầu tiên cho thấy những kẻ bạo loạn đã xông vào Điện Capitol và ngăn cản quốc hội chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden thế nào.