Xuất phát từ mục tiêu phát triển bền vững nghề chăn nuôi rắn hổ mang truyền thống của địa phương, Hợp tác xã (HTX) Chăn nuôi và Chế biến rắn Thịnh Hưng, thôn 3, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Tường được thành lập.

Sau gần 13 năm đi vào hoạt động, nhờ sự nhiệt huyết, sáng tạo cùng những hướng đi mới, Hợp tác xã Chăn nuôi và Chế biến rắn Thịnh Hưng ngày càng phát triển và trở thành địa chỉ tin cậy của bà con nông dân trong việc cung cấp vật tư, rắn giống, hướng dẫn quy trình kỹ thuật, thu mua và chế biến các sản phẩm từ rắn hổ mang.

Chăm sóc rắn hổ mang tại một gia đình-thành viên của HTX Chăn nuôi và Chế biến rắn Thịnh Hưng.

Nuôi rắn không phải nghề mới đối với người dân xã Vĩnh Sơn. Tuy nhiên, trước đây, các hộ chủ yếu chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa biết áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật, thức ăn cho rắn phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên, dịch bệnh thường xuyên xảy ra nên hiệu quả kinh tế không cao. Với mong muốn phát triển bền vững nghề chăn nuôi và chế biến các sản phẩm từ rắn của địa phương, tháng 9/2005, HTX Chăn nuôi và Chế biến rắn Thịnh Hưng được thành lập và đi vào hoạt động.

Ngày mới thành lập, HTX chỉ có 9 xã viên với tài sản chỉ có khoảng hơn 500 con rắn hổ mang sinh sản nuôi tập trung ở nhà chủ nhiệm nên doanh thu, lợi nhuận không cao, thu nhập của thanh viên, người lao động chưa đảm bảo. Cụ thể, năm 2006, HTX mới chỉ cung ứng cho thị trường gần 5.000 con rắn giống, hơn 200 bình rượu rắn, hơn 80 kg cao rắn, 3.000 chai rượu rắn, tổng doanh thu đạt khoảng 2 tỷ đồng.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, từ năm 2009, HTX quyết định chia số lượng rắn giống về sản xuất ở các hộ, đồng thời, cung cấp vật tư, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi để đề cao tính làm chủ của xã viên. Tuy nhiên, lúc này, HTX gặp phải khó khăn về nguồn thức ăn cho rắn.

Theo ông Nguyễn Văn Thịnh, Giám đốc HTX, với chăn nuôi rắn truyền thống, thức ăn chủ yếu là cóc, nhái, chuột, rắn mồi…được khai thác hoàn toàn ngoài tự nhiên. Tuy nhiên, số lượng rắn nuôi của HTX ngày càng tăng, kéo theo nguồn thức ăn trong tự nhiên trở lên khan hiếm. Điều này đã làm ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và sự phát triển của HTX.

Cuối năm 2009, HTX được chọn thí điểm thực hiện đề tài nghiên cứu: “Chế biến thức ăn mới cho rắn hổ mang để chủ động nguồn thức ăn và bảo vệ sinh thái môi trường”. Đề tài đã hỗ trợ HTX sử dụng thức ăn cho rắn là gà, vịt con thải loại. Nhờ sử dụng 100% thức ăn mới là gà, vịt con thải loại, HTX chủ động hơn trong sản xuất.

Cùng với chủ động nguồn thức ăn, hạn chế sự phụ thuộc vào môi trường tự nhiên, HTX chú trọng đầu tư xây dựng chuồng trại chăn nuôi rắn hổ mang kiên cố bằng gạch và chia thành từng ô theo đúng tiêu chuẩn, đảm bảo mát về mùa hè, ấm về mùa đông; chú trọng công tác phòng chống dịch bệnh cho rắn.

Hiện HTX có 1 đội kỹ thuật gồm 5 người chuyên chữa bệnh cho rắn hổ mang nuôi của các hộ xã viên. Do đó, nguồn rắn hổ mang giống, rắn hổ mang thương phẩm từ HTX sản xuất ra luôn đạt chuẩn về chất lượng.

Đặc biệt, trong quá trình chế biến các sản phẩm từ rắn hổ mang gồm: Rượu rắn, cao rắn,… để cung ứng ra thị trường, HTX đặc biệt quan tâm đến chất lượng sản phẩm. Hiện tất cả các sản phẩm của HTX đã đăng ký chất lượng sản phẩm, đăng ký mã vạch và được Cục An toàn vệ sinh thực phẩm của Bộ Y tế cấp Giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm. Năm 2017, HTX phối hợp với Công ty cổ phần Công nghệ sinh học DNA Việt Nam, Trung tâm Y học thể thao thực hiện đề tài nghiên cứu sản xuất thực phẩm chức năng chiết xuất từ thịt rắn hổ mang. Hiện, đề tài đang bước vào giai đoạn hoàn thiện.

Nhờ sự nhiệt huyết, sáng tạo cùng những hướng đi mới, đến nay, không chỉ số lượng đầu rắn hổ mang của HTX tăng lên mà doanh thu, lợi nhuận cũng cao hơn. Ông Nguyễn Văn Thịnh, Giám đốc HTX Chăn nuôi và Chế biến rắn Thịnh Hưng cho biết: “Hiện, số lượng rắn nuôi của HTX đạt khoảng hơn 30.000 con rắn sinh sản, gấp hơn 60 lần so với thời điểm mới thành lập. Từ đầu năm 2018 đến nay, HTX cung ứng cho thị trường hơn 20.000 con rắn giống; hơn 300 bình rượu rắn; hơn 100 kg cao rắn, 5.000 chai rượu rắn; doanh thu đạt hơn 6 tỷ đồng, tăng hơn 3 lần so với cùng kỳ năm 2006”.