Nhạc Phi là một trong những tướng lĩnh nổi tiếng nhất trong lịch sử Trung Quốc. Ngày nay, ông được coi như là một trong các biểu tượng lớn của lòng yêu nước và là anh hùng dân tộc Trung Hoa.

Hình tượng Nhạc Phi trong phim truyền hình Trung Quốc.

Suốt 10 năm chiến đấu chống giặc Kim ở phương Bắc, Nhạc Phi trải qua 126 trận đánh, chưa từng bại trận. Ông được đánh giá sánh ngang với những anh hùng thời Hán như Hàn Tín, Bành Việt, Chu Bột, Quán Anh.

Nhạc Phi khéo léo lợi dụng địa hình hiểm trở để gây khó dễ cho kỵ binh đối phương, vốn đông hơn gấp nhiều lần. Nhưng cho đến cuối đời, ông không hoàn thành tâm nguyện chiếm lại các vùng đất phía bắc mà nhà Nam Tống để mất vào tay giặc Kim.

Đại tướng bách chiến bách thắng

Sinh thời nhà Tống để mất quyền kiểm soát lãnh thổ phía bắc vào tay tộc người Nữ chân của nhà Kim, Nhạc Phi phân vân giữa việc ra trận, cống hiến cho đất nước và ở nhà chăm sóc mẹ già.

Thấy vậy, người mẹ đã để lại hình xăm sau lưng Nhạc Phi, với hàm ý “hãy phụng sự đất nước”. Đó là lúc Nhạc Phi nổi lên trong hàng ngũ quân Tống, so với những tướng lĩnh có quan điểm hòa hoãn với giặc Kim.

Sau khi để mất lãnh thổ phương bắc, triều đình nhà Tống dời đô về Hàng Châu, tập hợp lại dưới quyền hoàng đế Tống Cao Tông, sau khi người cha và các anh em đều bị giặc Kim bắt đi đày.

Vị hoàng đế trẻ tuổi, thiếu kinh nghiệm phải dựa vào tể tướng Tần Cối để trị vì đất nước trong giai đoạn khó khăn. Tống Cao Tông đứng giữa hai lựa chọn, hòa hoãn để giữ lại lãnh thổ còn lại, hoặc tiếp tục cuộc chiến với hi vọng mong manh.

Đối với Nhạc Phi, ông luôn một lòng quyết chiến với giặc Kim. Năm 1130, nhà Kim mở chiến dịch quy mô lớn tiến quân xuống phía Nam. Nhạc Phi lúc đó 27 tuổi thống lĩnh 4 vạn quân trực tiếp giao chiến với tướng kim là Ngột Truật và giành chiến thắng quyết định, không những đẩy lùi được quân Kim mà còn giành lại Kim Lăng.

Năm 1134, nhà Kim lại tiến quân đánh chiếm 6 quận ở Trường Giang. Nhạc Phi thống lĩnh quân Tống chiến đấu kiên cường, đòi lại vùng lãnh thổ bị mất, thể hiện lòng tận trung với đất nước.

Thừa thắng xông lên, năm 1136, quân Tống dưới sự chủ trì của đại tướng Trương Tuấn, Nhạc Phi, Hàn Thế Trung... cất quân Bắc phạt.

Nhạc Phi xuất quân ở trấn Tương Dương, giương đông kích tây, lệnh cho thuộc tướng là Ngưu Cao giả vờ tiến quân, còn mình thì dẫn quân chủ lực tấn công phía Tây Bắc, tiến vào dãy bờ phía nam Hoàng Hà, thu phục cả một vùng đất rộng lớn về cho nhà Nam Tống.

Nhân dân khắp nơi đón chào Nhạc Phi và quân đội, hàng trăm đám nghĩa quân lớn nhỏ xin đến hưởng ứng. Điều này khiến phái chủ hòa trong triều, đứng đầu là tể tướng Tần Cối tỏ ra hoảng sợ, ra lệnh rút các đạo quân Bắc phạt trở về.

Trong lần cuối cùng thống lĩnh quân đội chống giặc Kim vào năm 1140, Nhạc Phi lập chiến công đại phá đội kỵ binh tinh nhuệ của Ngột Truật, đánh bại quân chủ lực của Kim. Nhạc Phi khi đó đã tiến rất gần đến việc đòi lại cố đô từ tay nhà Kim.

Năm 1142, nhà Nam Tống tận dụng những thắng lợi của binh sĩ trên chiến trường để làm cơ sở cầu hòa với nhà Kim, trả lại vùng đất Nhạc Phi chiếm được trong 10 năm chiến tranh.

Cái chết

Khi bị triệu về kinh từ tiền tuyến, Nhạc Phi hết sức giận giữ vì buộc phải trả đất giành được bằng máu của quân sĩ cho giặc Kim. Ông thốt lên rằng: “10 năm nỗ lực của ta bị hủy hoại chỉ trong một ngày. Không phải ta không hoàn thành nhiệm vụ của mình, mà là tể tướng Tần Cối đã lừa dối hoàng đế”.

Nhạc Phi không biết rằng các tướng lĩnh bên cạnh mình dần đều bị Tần Cối mua chuộc. Người thì vin vào chuyện Nhạc Phi thất học, người thì phải tự rút lui để bảo toàn tính mạng. Kết quả là Nhạc Phi bị tước hết binh quyền, mất chức Đại nguyên soái và nhốt vào ngục.

Trước dịp Tết Nguyên đán năm 1142, Nhạc Phi qua đời trong ngục. Sử sách sau này chép lại rằng tể tướng Tần Cối đã ra lệnh hạ độc để diệt trừ mối họa.

Sử sách Trung Quốc mô tả Tần Cối là kẻ phản diện trong cái chết cay đắng của Nhạc Phi. Nhưng sử gia James T.C. Liu, tin rằng hoàng đế Tống Cao Tống cũng có mâu thuẫn với Nhạc Phi.

Cao Tông có thể lo ngại rằng nếu quyết Bắc phạt, tông thất nhà Tống bị đày ở đất Kim có thể bị dựng nên làm con rối. Cao Tông cũng không muốn liều lĩnh phát động chiến tranh để có thể bị mất quyền lực, theo sử gia James T.C. Liu.

Sinh thời, Nhạc Phi cũng nhiều lần bất tuân mệnh hoàng đế, khi được giao trọng trách dẹp các cuộc nổi loạn nông dân. Cao Tông muốn giết hết người dân trong một ngôi làng, nhưng Nhạc Phi chỉ muốn truy tìm kẻ chủ mưu gây rối.

Những hành động bộc phát và công trạng của Nhạc Phi vô tình trở thành cái gai trong mắt những kẻ gần gũi với hoàng đế. Tần Cối lo ngại rằng để Nhạc Phi tự do hành động đồng nghĩa rằng một ngày nào đó, Nhạc Phi có thể quay về kinh thành “tính sổ” với mình.

Giai thoại kể rằng, sau Nhạc Phi chết, nguyên soái Hàn Thế Trung đã chất vấn Tần Cối. “Xử tội Nhạc Phi, thế bằng chứng đâu? Tần Cối đáp lời: Không có, nhưng cũng không cần có”.