Hình vẽ nghệ thuật bên trong nhà tù Halden, Na Uy.

Trên thế giới có rất nhiều nhà tù nổi tiếng, có thể là vì sự tàn bạo, kiên cố, có thể là vì sự văn minh, sang trọng đến không ngờ. Loạt bài viết dưới đây sẽ mang lại góc nhìn bên trong những nhà tù đặc biệt nhất thế giới ở các quốc gia như Brazil, Na Uy, Triều Tiên và Mỹ.

Tù nhân Tor chưa bao giờ đến Mỹ. Nhưng ông đã nhìn thấy các chương trình truyền hình về nhà tù Mỹ trên truyền hình - bạo lực, điều kiện sống khắc nghiệt, án tù dài.

Người đàn ông buôn bán ma túy 39 tuổi lắc đầu ngán ngẩm khi nhớ lại những gì ông thấy qua TV. "Thật điên rồ", ông nói khi ngồi trong phòng giam của nhà tù Halden ở miền nam Na Uy. “Đó là một thế giới khác”.

Nhà tù Halden là một cơ sở an ninh kiên cố giam giữ 259 tù nhân nam bị kết án về các tội như giết người, hiếp dâm, buôn bán ma túy, theo Fusion.

Sau khi nói chuyện về nhà tù Mỹ, Tor đi đến tủ lạnh nhỏ trong phòng giam, lấy một chai nước trái cây. Ông đã xem về nhà tù Mỹ qua TV màn hình phẳng trong phòng giam. Ngoài ra, ông còn có phòng tắm riêng, có cửa sổ nhìn ra khung cảnh rừng cây dễ chịu. Chưa hết, Tor và các tù nhân khác còn được tham gia rất nhiều hoạt động giải trí, thể thao và học nghề khác.

Tù nhân Tor, mặc áo phông có hình cờ Mỹ, ngồi chơi điện tử cùng một tù nhân khác trong phòng sinh hoạt chung.

Phòng giam của nhà tù Halden có thể khiến các sinh viên đại học ở ký túc phải ghen tị. Mỗi phòng được trang bị TV màn hình phẳng, tủ lạnh nhỏ và buồng tắm riêng biệt.

Cứ mỗi 10-12 phòng giam sẽ được sử dụng một phòng sinh hoạt chung, nơi các tù nhân tự nấu ăn và nghỉ ngơi sau một ngày làm việc. Không có một cửa sổ nào ở nhà tù Halden có thanh sắt, theo báo Time.

Trong một phòng sinh hoạt chung, tù nhân ngồi trên ghế dài, chơi bài, uống cà phê, đọc báo và chơi điện tử. Mỗi phòng đều có nhà bếp đầy đủ với tủ lạnh và dụng cụ làm bếp như dao kéo.

Phòng giam của một tù nhân ở nhà tù Halden.

Tù nhân ở Na Uy mất quyền tự do nhưng không mất quyền hưởng các dịch vụ khác như chăm sóc sức khoẻ. Nhà tù Halden tự hào khi được coi là nhà tù thiên đường bởi nó có một bệnh viện nhỏ và phòng nha sĩ tân tiến, sẵn sàng chữa trị các vấn đề sức khỏe cho tù nhân.

Nhân viên an ninh tổ chức các hoạt động cho tù nhân từ 8 giờ sáng đến 8 giờ tối. Đó là cơ hội để tù nhân tìm sở thích mới, và là một phần trong chiến lược an ninh của nhà tù: các tù nhân bận rộn ít có khuynh hướng bạo lực hơn.

Một trong những hoạt động là thể thao. Tù nhân Na Uy có rất nhiều sự lựa chọn đa dạng, từ bóng rổ, leo núi trong nhà, chạy bộ và đá bóng.

Nơi tù nhân chơi bóng rổ và leo núi trong nhà.

Căn phòng đẹp nhất trong các phòng hoạt động của nhà tù đó là phòng thu âm, với 8 cây đàn guitar và nhiều thiết bị điện tử khác. Tù nhân có thể mượn đàn về phòng chơi, được học cách sáng tác và sản xuất âm nhạc. Vài tù nhân thậm chí đã ra mắt đĩa CD của riêng họ.

Ngoài ra, tù nhân ở Halden còn được dạy một số kĩ năng khác. Nhà tù có những căn phòng lớn tổ chức lớp học làm mộc, xây nội thất, gia công kim loại và sửa chữa ô tô. Các tù nhân học cách sửa chữa xe của lính canh và làm đồ gỗ cho các tù nhân khác.

Ngoài ra, nhà tù còn có một nhà hàng với rất nhiều thực phẩm tươi sống, đông lạnh, nơi tù nhân học nấu ăn và tự phục vụ.

Tù nhân cũng được học nấu ăn trong một nhà hàng.

Fioan, 32 tuổi, học nấu ăn trong suốt 8 năm trong tù. Fiona có giấy chứng nhận là trợ lý đầu bếp và hiện đang dẫn dắt các tù nhân làm việc trong nhà hàng của Halden. Anh sẽ chọn các món ăn và hướng dẫn các tù nhân thái rau và thịt.

"Chúng tôi có tất cả những công cụ cần thiết để học cách tự chăm sóc bản thân”, anh nói trong lúc nấu ăn cho vài người bạn.

Lính canh Are Høidal, người làm việc tại nhà tù từ khi được mở cửa vào năm 2010, cho biết không ai cố gắng thoát khỏi nhà tù Halden. "Họ muốn kết thúc bản án của họ và bắt đầu cuộc sống mới”, Høidal nói.

Phòng thu âm của nhà tù.

Bên cạnh những thiết bị thư giãn giải trí, nhà tù Halden cũng có phương pháp trừng phạt những tù nhân quá khích. Họ có 3 phòng giam biệt lập và trống trơn, nơi các tù nhân sẽ bị giam nếu có hành động bạo lực với người khác hoặc với chính mình. Tuy nhiên, tù nhân hầu như không bao giờ bị giam trong phòng này quá 1 đêm, và rất hiếm khi tỉ lệ phòng có người ở vượt quá 1 đêm/ tháng, theo Høidal.

Hệ thống nhà tù của Na Uy là một trong những hệ thông nhân đạo nhất thế giới, theo Business Insider. Đằng sau những tiện nghi tốt, nhà tù Halden có triết lý riêng trong việc giam giữ người.

"Nhà tù được xây dựng dựa trên nguyên tắc chúng tôi gọi là nguyên tắc bình thường", Høidal nói.

"Chúng tôi muốn tạo một xã hội riêng đằng sau những bức tường", một xã hội càng giống thế giới bình thường bên ngoài càng tốt. Mục tiêu của Halden là giúp cho quá trình chuyển đổi ra tù dễ dàng với tù nhân.

Nhà tù Halden có một phóng khám riêng.

Lính canh coi nhà tù như một trường học để dạy cho các tù nhân cách sống một cuộc sống bình thường và hòa bình ở thế giới bên ngoài.

"Những gì chúng tôi đang làm là hướng dẫn tù nhân bắt đầu một cuộc sống mới", Høidal nói. "Từ ngày đầu, chúng tôi bắt đầu lên kế hoạch cho tương lai của họ khi được thả."

Mỗi tù nhân ở đây đều có công việc hoặc kế hoạch giáo dục chờ đợi phía trước khi được thả, theo Fusion. Khi ở trong tù, họ sẽ nghiên cứu "kế hoạch tương lai" của họ. Mỗi người được phát một một quyển sổ tay dày, vạch ra điều họ muốn làm khi được thả. Vào cuối cuốn sổ là một tuyên bố vừa là mong muốn vừa là lời hứa của mỗi người: tù nhân sẽ không bao giờ trở lại nhà tù.

"Họ đối xử với tôi như một con người," tù nhân Tor nói. "Ở đây, có cơ hội cho bạn trở thành một người tốt hơn khi được thả ra ngoài."

Tù nhân được đào tạo về nghề làm mộc và sữa chữa ô tô trong nhà tù.

Nhớ các chính sách ở nhà tù Halden cũng như nhiều nhà tù khác ở Na Uy, quốc gia châu Âu này là một trong những nước có tỷ lệ tù nhân tái phạm thấp nhất thế giới, theo Fusion. Chỉ 20% tù nhân được thả ra từ các trại giam Na Uy năm 2005 nhận án tù mới trong vòng hai năm.

Một nghiên cứu gần đây của Na Uy và Mỹ cũng phát hiện ra rằng với nhiều tù nhân người Na Uy, việc dành thời gian trong tù làm giảm khả năng tái phạm trong tương lai do đào tạo nghề mà họ nhận được trong nhà tù.

Các nhà nghiên cứu kết luận: "Hệ thống nhà tù Na Uy đã thành công trong việc tăng cường chương trình đào tạo nghề, khuyến khích việc làm và ngăn chặn tội phạm, chủ yếu là nhờ sự thay đổi hành vi của tù nhân”.