Có lẽ khi nhìn hình ảnh cụ bà tóc bạc, lưng cong cong cặm cụi bên những mảng màu giá vẽ, ta lại nhớ tới làng họa sĩ Cổ Đô với những người nông dân đam mê vẽ tranh, coi bức vẽ như sinh mạng của mình.

Bà Thi đã vẽ những bức tranh bằng ký ức của mình.

Cụ bà kỳ lạ ấy tên thật là Lê Thị Thi, sinh năm 1920, quê gốc ở Thanh Hóa. Mặc dù cha cụ là một ông cử có tiếng ở làng nhưng vì hoàn cảnh gia đình nên hồi đó cả 8 anh chị em đều không ai được cha mẹ cho đi học. Thế nhưng vì mê cái nét chữ nguệch ngoạc và mê những tác phẩm văn chương của cha mà cả 8 anh chị em đã tự mày mò học chữ.

Hàng ngày, cụ vẫn lên mạng internet để nhìn ngắm những tác phẩm của danh họa mà mình yêu thích - Levitan. Vì niềm đam mê ấy mà cụ đã có những tác phẩm của riêng mình, những mảnh ghép tâm hồn và ký ức đầy ắp trong căn phòng nhỏ.

Dù tuổi đã cao nhưng cụ Thi vẫn online mà không cần dùng đến kính.

Đọc nhiều sách văn học nên trí tưởng tượng của cụ Thi ngày ấy mỗi lúc một dồi dào. Dồi dào đến độ lúc nào cụ cũng muốn vẽ ra những hình ảnh ám ảnh trong đầu mình. Thế rồi, những năm tháng tuổi trẻ qua đi, tuổi già ập đến. Giấc mơ "vẽ" của cụ những tưởng đã ngủ yên sau những lo toan thường nhật của người mẹ, nếu như không có món quà mà con trai cụ đi nước ngoài gửi về cho con gái, tức cháu gái cụ ngày ấy.

Thế là hai bà cháu cùng vẽ, cùng học. Bà vừa dạy cháu vẽ những hình khối cơ bản vừa tìm hiểu về lĩnh vực hội họa bằng cách đọc say mê những sách hướng dẫn vẽ tranh của cháu. Đến khi ngồi dạy cháu học bài, để bài học thêm sinh động, dễ hiểu, mỗi khi dạy đến một chữ cái nào đó, bà thường vẽ hình minh họa. Giờ đây, bà vẫn giữ được quyển sổ dạy cháu học từ cách đây hơn hai chục năm.

Một bức tranh của cụ Thi.

Giờ đây, bằng trí nhớ của mình, cụ lại vẽ tất cả những gì mình cảm nhận được trong những bước đời mình đã trải qua. Ban đầu chỉ là những bức vẽ về đề tài đứa cháu nội bi bô đánh vần, tiếp đến là những bức tranh tái hiện ký ức về làng quê nơi cụ từng sinh sống hoặc đi qua như đồng lúa, mái đình, cây đa, ao làng, mái tranh rơm rạ... Cụ thích vẽ những điều giản dị từ cuộc sống.

Giờ đây, ở tuổi 95 cụ vẫn miệt mài sáng tạo. Cụ bảo: "Tôi vẽ rất nhanh, cứ như có gì bên trong thôi thúc, khi ngồi trước giá vẽ, bút màu, các nét vẽ cứ tự nhiên hình thành mà không cần vẽ nháp, không cần phác họa gì cả, cứ thế chấm màu lên luôn".

Nhà thơ Vũ Dương Tá - hiện là Phó Chủ tịch Câu lạc bộ thơ Việt Nam khi đến thăm phòng tranh của cụ Thi đã xúc động, cảm phục viết tặng cụ mấy dòng thơ:

Lưng còng, tay cọ thẳng, thảnh thơi

Nhà sàn một khoảng tung hoành vẽ

Cối trầu thư giãn lúc nghỉ ngơi...