Sau những giải thích của thiếu tướng Đoàn Việt Mạnh - Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, dư luận cả nước hiện vẫn xôn xao về Thông tư số 57/2015/TT-BCA (Thông tư hướng dẫn về trang bị phương tiện phòng cháy và chữa cháy đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ) vừa có hiệu lực từ ngày 06/1/2016 của Bộ Công an.

Ngoài một số ý kiến ủng hộ trong ngành, đa phần các ý kiến trong đó có đại biểu quốc hội, chuyên gia trong lĩnh vực ô tô không đồng tình với quy định trang bị bình chữa cháy cho ô tô này. Nhiều ý kiến đã chỉ ra rằng, quy định này là không cần thiết, lại lợi bất cập hại vì chưa cháy xe thì bình đã có thể phát nổ trong xe. 

Quy định mới yêu cầu có bình chữa cháy trên ô tô. (Ảnh: Otoxemay)

1. Sự ra đời của quy định nêu trên có đảm bảo đầy đủ nguyên tắc xây dựng pháp luật

Ở Việt Nam ta có đặc thù là rất nhiều cơ quan được quyền ban hành các văn bản pháp luật. Trong đó Thông tư là một dạng văn bản pháp luật do cấp bộ trưởng ban hành.

Để tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng văn bản pháp luật chúng ta có Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó mọi văn bản pháp luật khi xây dựng phải đảm bảo tuân thủ đầy đủ về trình tự, thủ tục, nội dung đã được quy định trong luật.

Tại Điều 3 của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2008 quy định 5 Nguyên tắc xây dựng văn bản pháp luật, gồm:

- Đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất – tức không mâu thuẫn với hiến pháp, luật và các văn bản pháp luật khác

- Tuân thủ đúng thẩm quyền

- Đảm bảo công khai, minh bạch

- Đảm bảo tính khả thi

- Không trái với các công ước quố tế mà Việt Nam có ký kết, tham gia.

Rà soát toàn bộ Thông tư 57 cũng như quy định trên thì thấy: quy định về việc xe ô tô phải trang bị bình cứu hỏa chỉ là sự chi tiết hóa từ các quy định đã có từ trước đó rất lâu. Cụ thể là Luật phòng cháy chữa cháy 2001 và Nghị định 79/2014/NĐ-CP. Tại luật PCCC chỉ quy định là xe 04 chỗ trở lên phải bảo đảm các điều kiện theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy.

Sau đó Nghị định 79/2014 làm rõ hơn chút nữa khi quy định “Có phương tiện chữa cháy phù hợp với yêu cầu, tính chất, đặc điểm của phương tiện, bảo đảm về số lượng, chất lượng và hoạt động theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về phòng cháy và chữa cháy hoặc theo quy định của Bộ Công an” và chỉ đến khi Thông từ 57/2015 ra đời mới chính thức quy định rõ cần phải trang bị bình cứu hỏa.

Như vậy rõ ràng quy định ô tô trang bị bình cứu hỏa chỉ là cụ thể hóa các quy định cao hơn của pháp luật. Tương tự như việc ông Chồng hỏi Vợ“hôm nay cho con ăn gì?” – vợ đáp “nó cần có thêm chất đạm”; sau đó bà chồng bảo osin “ra chợ mua thịt, thịt nào tùy”, chồng Osin làm nghề bán thịt cừu và Osin quyết định mua thịt cừu. Quyết định mua thịt cừu của Osin không trái với ý của ông chồng, của bà vợ.

Nói cách khác quy định này đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất

Đối với các tiêu chí khác như thẩm quyền; tính công khai, minh bạch, không trái với điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia thì Thông tư 57 đều tuân thủ. Duy chỉ có “tính khả thi” là hiện nay đang còn vướng do thị trường chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về chất lượng cũng như số lượng bình cứu hỏa cho các phương tiện giao thông phải trang bị. Tuy nhiên điều này chỉ là trước mắt và trong thời gian ngắn có thể khắc phục dễ dàng.

Nói tóm lại quy định ô tô phải trang bị bình cứu hỏa hoàn toàn đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, nguyên tắc xây dựng văn bản pháp luật theo quy định của Luật ban hành văn bản pháp luật.

2. Tiêu chí về tính hợp lý:

Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã bỏ mất một tiêu chí quan trọng là “tính hợp lý” – tức quy định đó được ban hành có lợi cho xã hội hay không, có phù hợp với văn hóa của Việt Nam không?

Do vậy khi dư luận có phản ứng, Cục kiểm tra văn bản pháp luật của Bộ tư pháp đã kiểm tra và kết luận là không trái với quy định của pháp luật, không trái thẩm quyền. Thế là xong. Điều này khiến chúng ta liên tưởng đến câu trả lời quen thuộc lâu nay khi cơ quan chức năng kiểm tra một cán bộ mới bổ nhiệm mà dư luận cho rằng bất thường là “bổ nhiệm đúng quy trình”.

Mặc dù không được ghi nhận là một nguyên tắc xây dựng văn bản pháp luật trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên năm 2011 khi rà soát hệ thông văn bản pháp luật do VCCI tổ chức thì “tính hợp lý” là một tiêu chí xem xét đánh giá tác động của văn bản pháp luật đối môi trường pháp lý của Việt Nam. Điều này càng minh chứng thêm rằng “tính hợp lý” là tiêu chí không thể bỏ qua khi xây dựng văn bản pháp luật.

CSGT không được dừng xe chỉ để hỏi về bình cứu hỏa. (Ảnh: Autodaily)