Có tình trạng lạm dụng mật, đóng dấu mật vào những văn bản không mật

Thảo luận về về dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước sáng 22/11, Đại biểu Lê Thị Nga cho rằng, các quy định của dự thảo luật phải đáp ứng đồng thời 2 yêu cầu: Thứ nhất cần đảm bảo lợi ích nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và thứ hai là đảm bảo thực hiện công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của người dân, đại biểu Quốc hội, báo chí và đảm bảo hiệu quả phòng, chống tham nhũng trong các lĩnh vực”

 Theo đại biểu Lê Thị Nga, để đảm bảo cân đối giữa 2 yêu cầu này là rất khó, nhưng dù khó thì nhà nước cũng phải làm và làm như thế này để đảm bảo cân đối giữa 2 yêu cầu.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga. Ảnh: quochoi.vn

“Giữa bảo vệ bí mật và công khai, minh bạch giữa quyền tiếp cận thông tin với yêu cầu phải đảm bảo bí mật là 2 yêu cầu mang tính chất trong một chừng mực nào đó thì ranh giới rất khó và chúng tôi đề nghị phải làm một cách rõ ràng, công khai để khắc phục được hạn chế qua tổng kết 15 năm thực hiện Pháp lệnh Bảo vệ bí mật nhà nước”, đại biểu Lê Thị Nga cho hay.

Đại biểu Lê Thị Nga cũng đồng tình là có 2 xu hướng trong thực trạng.

“Một mặt bí mật nhà nước bị lộ, trong một số trường hợp ngay cả trên môi trường mạng và có những văn bản mật của những cơ quan quan trọng đã được chụp đưa lên mạng. Vấn đề này ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của nhà nước, của quốc gia và của các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Ngược lại, có tình trạng lạm dụng mật, đóng dấu mật vào những văn bản không mật. Danh mục mật thì chậm rà soát, sửa đổi, có những danh mục mật từ năm 2004 đến nay chúng ta vẫn dùng. Trong khi hệ thống luật công khai, minh bạch, sửa đổi rất nhiều, có cơ quan đóng mật vào cả danh sách vụ trưởng hiện hành. Vụ trưởng hiện hành thì có gì mật, có những bộ đóng dấu mật cả vào chất vấn của đại biểu Quốc hội, mà không có thông tin mật nhưng vẫn đóng mật vào làm cho đại biểu Quốc hội không thể trả lời cử tri về thông tin mà mình chất vấn được. ”.

Đại biểu Nga cũng cho biết: “Chúng tôi đã nêu trong báo cáo thẩm tra, báo cáo về phòng, chống tham nhũng mà đại biểu Nhất đoàn Bình Định có nêu, đó là chậm công khai, công khai hình thức và lạm dụng bảo mật để không công khai, ở nhiều cơ quan bộ, ngành rất nhiều trường hợp. Việc này dẫn đến hai hậu quả, hậu quả là ảnh hưởng đến nhà nước, đến tổ chức công dân, ảnh hưởng đến phòng, chống tham nhũng rất lớn, đẩy người dân, một số hoạt động nghề nghiệp vào tình trạng dễ bị quy chụp”.

Làm lộ tài liệu mật khi quy định về mật không rõ ràng, nhiều người vướng lao lý

Theo Đại biểu Lê Thị Nga thì theo dõi các vụ án thấy một số cá nhân cũng rơi vào vòng lao lý trong những trường hợp các văn bản quy định không rõ ràng.

“Ví dụ, một số phóng viên báo chí và thậm chí cán bộ nhà nước cũng có thể bị, trong một số trường hợp thực tế cũng đã có, vì bị quy là làm lộ tài liệu mật khi quy định về mật không rõ ràng”, đại biểu Lê Thị Nga cho hay.

“Chúng tôi thấy tuyệt mật có 5 lĩnh vực, đó là an ninh, chính trị, quốc phòng, đối ngoại, cơ yếu. Tuyệt mật thì mức nguy hại là đặc biệt nghiêm trọng. Đối với tối mật thì lĩnh vực có 16 lĩnh vực, chính trị, an ninh, quốc phòng, đối ngoại, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ, môi trường v.v... và mức nguy hại thì rất nghiêm trọng. Còn lĩnh vực mật thì cộng cả hai lĩnh vực tuyệt mật và tối mật cộng vào thành 21 lĩnh vực và mức độ nguy hại là nghiêm trọng. Chúng tôi cho rằng cái này phải quy định thật rõ ràng. Ở đây các khái niệm có thể dễ tùy tiện khi áp dụng và đặc biệt các lĩnh vực này quá rộng. Ngay cả trong từng lĩnh vực thì cũng không thể biết được.

Ví dụ cụ thể giáo dục thì cái gì là mật và cái gì là không mật và mức nguy hại này cũng phải cân nhắc”, Đại biểu Lê Thị Nga cho hay.

“Ngay cả Ủy ban Tư pháp thì chúng tôi cũng rất lo vì các cơ quan đóng dấu mật thì Ủy ban Tư pháp mà không đóng dấu mật thì rất khó. Nhưng chúng tôi tra trong các luật thì đại đa số là không mật”, Đại biểu Lê Thị Nga nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra rà soát lại để đảm bảo tính thống nhất của các quy định của luật này với các quy định có liên quan về công khai minh bạch, về quyền tiếp cận thông tin, về phòng, chống tham nhũng và các công khai trong hoạt động tố tụng. Các quy định cụ thể minh bạch hơn. Bên cạnh đó, cần rà soát lại và tạo điều kiện cho đại biểu Quốc hội và người dân có thể hoạt động đúng quy định của pháp luật.