Sự việc xảy ra vào tháng 9 năm 2015, tại vùng Samara, Nga khi anh Alexei Novikov (34 tuổi) trên đường đi đón vợ và con gái. Thay vì đi bằng xe buýt như mọi khi, hôm ấy anh quyết định đi đường tắt qua khu Kazakhstan lân cận và tiến thẳng đến biên giới Isilkul. Ở đây, những nhân viên biên phòng cầu kiểm tra balo của anh trước khi để anh đi bộ qua biên giới. Và mọi rắc rối bắt đầu từ đây.

Trong khi đang kiểm tra balo của Novikov, nhân viên biên phòng phát hiện ra một túi nhựa in dòng chữ: “Dành cho bệnh nhân tiểu đường”, bên trong chứa nhiều loại thảo mộc khô khác nhau và có phần thông tin chi tiết về sản phẩm bằng tiếng Tây Ban Nha với nội dung “6 loại thảo mộc quý hiếm dùng để ngăn ngừa và chữa trị bệnh tiểu đường”. Mặc dù anh Novikov đã giải thích rằng đây chỉ là một loại thuốc dành cho bệnh nhân tiểu đường nhưng lính biên phòng vẫn cảm thấy nghi ngờ. Họ đã mời một chuyên viên và một chú chó nghiệp vụ đến để hỗ trợ.

Ảnh: Radio Liberty

Không ngửi thấy mùi gì đáng nghi ngờ , chú chó Cocker Spaniel đã quay đi. Nhưng điều này không hề được đề cập trong bản tường trình của lính biên phòng trước phiên tòa, mà chỉ được tiết lộ sau khi luật sư của Novikov yêu cầu xem xét đoạn phim trên máy quay giám sát.

Anh Alexei Novikov được cho phép đi qua biên giới nhưng túi trà mà theo như như lời miêu tả trong báo cáo là chứa “nhiều loại thảo mộc màu xanh đậm có mùi như bạc hà” đã bị tịch thu, mặc dù anh đã giải thích rõ ràng rằng đây chỉ là một loại thuốc bồi bổ sức khỏe mà anh đặt mua từ Peru. Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở đó.

3 tháng sau, Alexei Novikov bị liệt vào danh sách tội phạm tại Nga. Ngày 29/1/2016, anh bị bắt và buộc tội “mua bán ma túy bất hợp pháp”, “buôn lậu ma túy”. Sau đó, Novikov bị giải đến một trung tâm giam giữ cách xa nhà 800 km và bị kết án 10 năm 1 tháng tù vào tháng 11/2016.

Luật sư của Alexei cho rằng, quyết định xử án này là một sự sai lầm của hệ thống tư pháp Nga và tuyên bố anh có đủ bằng chứng chứng minh rằng công tố viên đã đưa ra nhiều chứng cứ giả mạo tại tòa án. Ví dụ, biên bản tịch thu túi trà của Novikov được trình tại phiên tòa không phải là biên bản được viết tại biên giới ngày hôm đó. Biên bản trình trước tòa được ký bởi một sĩ quan đã kết thúc ca làm việc của mình trước khi Novikov đến biên giới.

Thêm nữa, túi trà được dùng làm vật chứng tại tòa cũng không hề có bản miêu tả bằng tiếng Tây Ban Nha nói trên. Trong bản tường trình của lính biên phòng, dòng chữ “nhiều loại thảo mộc màu xanh đậm có mùi như bạc hà” đã được thay thế bởi “thảo mộc màu nâu có mùi nồng và đặc trưng”.

Andrei Vlasov, luật sư của Novikov, cũng cho rằng, Thẩm phán Beloborodov tại Tòa án thị trấn Isilkul thậm chí không xem xét hết tất cả những bằng chứng giả mạo này mà chỉ dựa trên báo cáo của một chuyên gia nhận định rằng túi trà bị tịch thu thử nghiệm dương tính với “ma túy tổng hợp” và kết án Alexei hơn 10 năm tù giam.

Sau đó, luật sư của Novikov đã kháng nghị lên tòa án cấp cao hơn, đi kèm là nhiều bằng chứng chỉ ra những chứng cứ bị làm giả trong quá trình truy tố, bao gồm cả bản báo cáo của một chuyên gia về ma túy. Chuyên gia tại tòa án đã không chỉ rõ tại sao túi trà có chứa chất ma túy, khi không có mô tả, phác đồ, hay tham chiếu đến những thông tin khoa học - những điều được quy định trong Luật Liên bang.

Yulia Kopeikina, một đồng nghiệp làm việc với luật sư Vlasov, chia sẻ với tờ Novaya Gazeta: “Tôi cho rằng đó không phải là kết luận từ một chuyên gia mà chỉ là những suy đoán không được kiểm chứng của tòa”.

Một luật sư khác, ông Sergei Eremin, nói: “Novikov không thể biết được rằng trong túi trà mà anh đặt mua qua mạng có chứa chất ma túy. Anh ấy đã để nó trong balo - 1 nơi rất dễ thấy, và không hề giấu diếm khi những nhân viên biên phòng yêu cầu kiểm tra”.

“Điều luật mà tòa đã dựa vào để kết án chỉ rõ rằng Novikov có tội nếu “hành động cố ý”, nhưng trong trường hợp này thì Novikov không hề như vậy. Tòa án thành phố Isilkul và Tòa án vùng Omsk đều đã vi phạm nguyên tắc cơ bản của quyền công dân - nguyên tắc giả định vô tội”.

Tháng trước, một ban Thẩm phán khác đã xét xử lại vụ án và bác bỏ cáo buộc “mua bán thuốc ma túy” nhưng vẫn giữ lại tội “buôn lậu ma túy” và không hề giảm án cho Novikov.

Trường hợp của Alexei Novikov đã trở thành tâm điểm chú ý của các nhà hoạt động ở Nga và họ thề sẽ tìm cách kháng án và trình một đơn khiếu nại khác lên Tòa án Liên bang Tối cao.

Trong khi đó, Novikov vẫn bị mắc kẹt trong tù, vợ của anh bị tước quyền làm cha mẹ khiến cô con gái phải đến sống với bà ngoại.