Vào thế kỷ 4 TCN, Alexander Đại đế làm chấn động vùng đất Trung Đông với cuộc chiến tranh đẫm máu nhất trong lịch sử nhân loại.

Theo nhiều tài liệu, các cuộc chinh phạt của Alexander Đại đế đã khiến nền văn hóa Hy Lạp lan rộng ra những vùng đất bị ông hoàng này đánh chiếm được. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của sử gia kiêm nhà khảo cổ Andrew F. Steward thuộc ĐH California và đồng nghiệp cho thấy những thành tựu để đời của Alexander Đại đế không vĩ đại như tên của nhà cầm quân này cũng như nhiều ghi chép lịch sử.

Bằng chứng cho thấy nền văn minh Hy Lạp bành trướng đến bờ biển Israel ít nhất là một thế kỷ trước cuộc chiến của Alexander Đại đế.

"Chúng ta cho rằng có thể chứng minh sức ảnh hưởng của nền văn minh Hy Lạp tới nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn dưới thời Alexander Đại đế là điều không đúng", nhà sử học Steward cho hay.

Alexander Đại đế.

Trong gần 2 thập kỷ, sử gia Steward cùng cộng sự đã tiến hành cuộc khai quật vùng đất cát xưa kia từng là một thành phố cổ thịnh vượng của người Phoenicia bên bờ đông Địa Trung Hải - thành Dor (hiện là lãnh thổ Israel). Khu vực này rất ít bị tác động trong suốt hơn 2 thiên niên kỷ qua.

Tại địa điểm khảo cổ này, sử gia Steward và đồng nghiệp phát hiện hơn 100.000 cổ vật ở địa điểm này, chủ yếu là đồ gốm. Những hiện vật này đã kể một câu chuyện bằng tranh về những thay đổi từ nền văn hóa vật thể Hy Lạp (thiên về sản xuất) vào năm 400 TCN, trước cuộc xâm lược của hoàng đế Alexander vào năm 366 TCN.

Sử gia Steward nhận định những hiện vật trên là văn hóa vật thể bởi vì không có sự hiện diện của văn học, chính trị của văn hóa Hy Lạp ảnh hưởng tới khu vực này.

Các cổ vật tiết lộ những người sống ở đó hay đến nơi đó định cư mới chính là những người sản xuất ra chúng và đồ gốm ở đây chính là đồ gốm Hy Lạp.

Điều này cho thấy người dân sống ở thành Dor là những người Hy Lạp, hoặc chí ít họ cũng muốn giống như người Hy Lạp từ rất lâu trước khi họ nghe đến tên của Alexander Đại đế.

Video khai quật khảo cổ học Thành Hoàng đế - Bình Định (nguồn: VTC14):