Làm nên lịch sử

Nếu các nhà sử học chỉ được viết một điều về Tổng thống Barack Hussein Obama thì họ sẽ phải lưu ý thế hệ sau rằng: 143 năm sau khi chế độ nô lệ được bãi bỏ ở Mỹ, một nghị sĩ trẻ từ bang Illinois đã trở thành Tổng thống da màu đầu tiên trong lịch sử Mỹ với thông điệp "hy vọng và thay đổi" trong các cuộc vận động tranh cử. Vào thời điểm nhậm chức năm 2009, Tổng thống Obama mới 47 tuổi.

Trong nhiệm kỳ Tổng thống, ông Obama thỉnh thoảng phải cố gắng đưa thông điệp trên vào việc điều hành. Nhưng những xung đột sắc tộc bùng nổ sau các vụ cảnh sát bắn những người da đen không vũ trang và thuyết âm mưu về nơi chào đời của Tổng thống Obama vẫn còn kéo dài.

Tuy nhiên, trên thực tế, sự kiện Tổng thống Obama đắc cử và trở thành ông chủ Nhà Trắng đã khẳng định những thay đổi lớn lao trong xã hội Mỹ.

Quá lớn để sụp đổ

Tổng thống Mỹ Barack Obama. Ảnh: Reuters.

Nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Obama bị phủ bóng bởi sự rơi tự do của nền kinh tế. Một cuộc khủng hoảng nhà đất cùng sự suy yếu của thị trường tài chính khiến phố Wall và những chủ đầu tư lao đao đã “di căn” thành một khủng hoảng kinh tế lớn toàn cầu.

Cựu Tổng thống George W. Bush và Cục Dự trữ Liên bang đã có những biện pháp để kiềm chế bước đầu. Đến nhiệm kỳ Tổng thống của mình, ông Obama vượt qua sự phản đối để thực hiện gói kích thích tài chính lớn, mở rộng chi tiêu chính phủ đến 831 tỷ USD và có những biện pháp giúp nền kinh tế Mỹ hồi phục.

Trước khi Tổng thống Obama rời Nhà Trắng vào ngày 20/1 tới đây, những “dư chấn” chính trị và xã hội của cuộc khủng hoảng trên vẫn còn có thể cảm nhận được. Tuy nhiên, nền kinh tế Mỹ chứng kiến việc làm mới liên tục được tạo ra trong 75 tháng liên tiếp.

"Công lý đã được thực thi"

“Tối nay, tôi có thể báo cáo với người dân Mỹ và thế giới rằng, Mỹ vừa thực hiện chiến dịch tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden”, Tổng thống Obama phát biểu tối ngày 2/5/2011.

Phát biểu của Tổng thống Obama đánh trúng tâm lý thất vọng và sự giận dữ của hàng triệu người dân Mỹ suốt một thời gian dài, khi mà cường quốc số 1 thế giới không thể truy cứu trách nhiệm với kẻ gây ra vụ khủng bố 11/9/2001.

Chiến dịch đặc biệt này cũng phản ánh cách chống khủng bố gây tranh cãi của Tổng thống Obama đó là sử dụng máy bay không người lái để tiêu diệt khủng bố. Khi Tổng thống Obama rời Nhà Trắng, al-Qaeda và các chân rết của mạng lưới khủng bố này vẫn còn nhưng sự lãnh đạo của chúng ở Afghanistan và Pakistan đã bị suy giảm đáng kể.

Mâu thuẫn lưỡng đảng

“Một trong số ít những điều khiến tôi tiếc nuối trong nhiệm kỳ Tổng thống là sự hiềm khích và hoài nghi giữa các đảng phái ngày càng tồi tệ hơn”, Tổng thống Obama phát biểu khi đọc Thông điệp Liên bang cuối cùng.

Kể từ khi Tổng thống Obama đắc cử ông chủ Nhà Trắng, phe Cộng hoà tại Quốc hội đã thề chống đối Tổng thống da màu đầu tiên của Mỹ đến tận cùng. Những nỗ lực nhằm đóng cửa nhà tù Guantanamo hoặc ban hành các luật lệ kiểm soát súng, dù được dư luận đồng tình lớn sau hàng loạt vụ xả súng gây chấn động, cũng trở thành con bài trong những cuộc đấu tranh giữa các đảng.

Thỏa thuận cột mốc

Trong hơn 2 thập kỷ qua, Mỹ đã liên tục thực hiện nhiều biện pháp trừng phạt như cấm vận hoặc tiến hành những hoạt động ngầm nhằm ngăn cản Iran phát triển vũ khí hạt nhân. Chính quyền Tổng thống Obama đã cố gắng thực hiện một chiến thuật khá là xúc tiến những cuộc đàm phán bí mật với quốc gia Hồi giáo Iran.

Cuối cùng, canh bạc của Tổng thống Obama đã đạt được hiệu quả khi hai bên đồng ý một thỏa thuận làm chậm tiến trình phát triển vũ khí của Iran. Đổi lại, Mỹ giảm đáng kể lệnh cấm vận đối với Iran.

Thỏa thuận với Iran trên khiến quan hệ của Mỹ với những đồng minh chủ chốt như Israel và Saudi Arabia trở nên căng thẳng. Tuy nhiên, nó đã ngăn chặn một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân ở Trung Đông và xoa dịu những căng thẳng giữa Iran - Mỹ bùng nổ từ sau cuộc Cách mạng Hồi giáo 1979.

Chính sách của Mỹ ở Syria

Syria được đánh giá là cuộc khủng hoảng quốc tế lớn thách thức chính sách đối ngoại của Tổng thống Obama cũng như những tiêu chuẩn để tiến hành can thiệp quân sự.

Ngay cả khi Tổng thống Bashar al-Assad bị cáo buộc là sử dụng vũ khí hoá học khiến hàng nghìn thường dân thiệt mạng, qua đó chống đối “lằn ranh đỏ” do Tổng thống thứ 44 của Mỹ vạch ra, Nhà Trắng vẫn từ chối lời đề nghị giúp đỡ.

Khủng hoảng Syria được dự báo vẫn tiếp diễn trong những năm tới. Những nhà chỉ trích sẽ tiếp tục tranh luận về sự hợp lý trong chính sách của Tổng thống Obama.

Quyết tâm chống biến đổi khí hậu

Trong 2 nhiệm kỳ Tổng thống, ông Obama đã tạo ra “thủy triều” về các đạo luật bảo vệ môi trường, bảo vệ hệ sinh thái, cắt giảm khí thải carbon và thúc đẩy năng lượng tái tạo.

Trong nỗ lực cổ vũ cho môi trường trong đời sống chính trị Mỹ, Tổng thống Obama đã leo núi băng ở Alaska, đến thăm đảo Midway và thúc đẩy phê chuẩn Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu.

Di sản về môi trường của Tổng thống Obama dự kiến có thể bị đảo ngược đáng kể trong nhiệm kỳ của người kế nhiệm - Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump.

Chương trình chăm sóc sức khỏe toàn dân

Đảng Dân chủ đã từng thử trong nhiều thập kỷ về xây dựng chương trình y tế phổ quát cho toàn bộ người Mỹ nhưng thất bại. Mặc dù Tổng thống Obama chưa thể gọi là thành công nhưng đã mở rộng số lượng người được có bảo hiểm lên đến hàng chục triệu - một điều mà trước đây chưa từng làm được.

Đảng Cộng hòa phản đối kịch liệt Obamacare nhưng không thể ngăn cản nó được thông qua. Khi ông Donal Trump trở thành Tổng thống thứ 45 của Mỹ, đảng Cộng hoà có trong tay cơ hội bãi bỏ Obamacare.

Gặp gỡ những người hàng xóm

Chuyến công du lịch sử của Tổng thống Obama đến Cuba có thể được so sánh như chuyến đi của Tổng thống Richard Nixon đến Trung Quốc. Tuy nhiên, chuyến thăm Cuba của Tổng thống Obama được đánh giá là một cột mốc trong nỗ lực to lớn hơn nhằm cải thiện quan hệ giữa Mỹ với khu vực Mỹ Latinh.

Khoảng 100 ngày sau khi nhậm chức Tổng thống, ông Obama đã khẳng định với các lãnh đạo châu Mỹ tại hội nghị thượng đỉnh của khu vực này rằng, nước Mỹ đang thay đổi. Tổng thống Obama đã gặp gỡ nhiều lãnh đạo thế giới như Tổng thống Venezuela Hugo Chavez. Vị Tổng thống da màu này của Mỹ còn có cuộc gặp gỡ Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega, viếng mộ của một một linh mục người El Salvador từng bị lính Mỹ bắn chết.